Programma 3Duurzaam wonen in Breda

* (exclusief) reserves

Begroot € 55.823

Realisatie € 43.796

Verschil * € -12.027

Begroot € 39.909

Realisatie € 39.862

Verschil * € -48

Lasten Baten

Onze ambitie in de Begroting 2016

Breda wilt compact en duurzaam zijn. Vormgegeven vanuit kernwaarden en sterke punten, met veel ruimte voor initiatief uit de stad, dorpen en wijken. Samen met de partners wordt hieraan invulling gegeven.

We steken in op realiseren van een bij Breda passende woningbouwopgave: Duurzaam en betaalbaar. We vermijden en herbestemmen leegstand vastgoed.

We werken toe naar optimaal hergebruik en een sterke reductie van restafval.

De huidige structuurvisie transformeert zich naar een nieuwe omgevingsvisie.

De binnenstad is toegankelijk, bereikbaar en gastvrij voor bezoekers en inwoners.

Externe ontwikkelingen in het afgelopen jaar

De economie heeft sterke tekenen van herstel getoond. Ook de woningmarkt trekt aan. In het Meerjarenperspectief Programmering en Grondbeleid 2016 (MPG) is uitgebreid verslag gedaan van de verschillende vastgoedsegmenten. Voor uitgebreide verslaglegging over 2016 verwijzen wij op deze plek dan ook naar dit MPG.

Geconcludeerd kan worden dat de omvang van leegstaand vastgoed afneemt voor de segmenten bedrijven en detailhandel. Wonen is het enige vastgoedsegment waar groei is voorzien. Deze groei komt voort uit de groei van het aantal huishoudens. We zien een groei als ook een positieve binnenlandse migratie (lees: instroom) van één- en tweepersoonshuishoudens.

In het stedelijk woningbouwprogramma is voor meer dan 5 jaar programma opgenomen in vastgestelde bestemmingsplannen. Dat betekent dat vooral moet worden ingezet op realisatie van het stedelijk woningbouwprogramma en het faciliteren van projecten die aanvullend zijn op het bestaande vastgoed en de huidige planvoorraad. Er is voldoende flexibiliteit in het stedelijk woningbouwprogramma om ook in de jaren hierna voldoende woningen toe te voegen.

De gemeentelijke grondexploitaties staan er financieel beter voor. Echter het aantal gemeentelijke grondexploitaties loopt steeds verder terug, waardoor het gemeentelijk aandeel in de woningbouwprogrammering ook afneemt. Nader onderzoek hierna vindt plaats.

Uit onderzoek is vast komen te staan dat de omvang van de goedkope en betaalbare huurvoorraad de komende jaren zal afnemen, o.a. door sloop, verkoop en streefhuurbeleid. De doelgroep daarentegen laat de komende jaren een toename zien. Vastgesteld is dat er een netto uitbreidingsbehoefte is van 1.640 betaalbare huurwoningen. Dit is aanleiding geweest tot de aanvulling op de Woonvisie en het maken van aanvullende prestatie-afspraken (Allonge op de Alliantie) met de woningcorporaties.

De thema`s

Grote woonprojecten in de stad

Wat wilden we bereiken?

Het ontwikkelen en realiseren van een elkaar aanvullend woningaanbod (stedelijk, groenstedelijk, dorps, et cetera).

De tijd van grote VINEX-locaties is voorbij. We maken de bestaande grote projecten af en daarnaast richten we ons op kleinschalige, vraaggerichte ontwikkelingen die kwaliteit toevoegen aan het bestaande woningaanbod.

Wat wilden we hiervoor doen?

Uitvoeren vastgestelde grondexploitaties met woningbouw. In 2016 start bouwrijp maken en gronduitgifte van Eikberg en Heilaarpark. Snelle uitgifte gronden in lopende projecten Teteringen en andere gebieden.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Het betreft hier de gemeentelijke grondexploitaties als aandeel in de totale woonopgave.

Het gemeentelijk aandeel in het woningbouwprogramma loopt sterk terug. Of de gemeente al dan niet een actiever beleid moet voeren, wordt met de raad in 2017 besproken.

Teteringen is de grootste grondexploitatie voor woningbouw. In Teteringen worden volgens plan tot 2023 nog ruim 800 toegevoegd. Hiermee vertegenwoordigt Teteringen ruim 50% van de totale ontwikkelcapaciteit voor woningen voor het Bredaas gemeentelijk grondbedrijf. Omdat voor ruim 100 woningen overeenkomsten zijn gesloten die niet meer in 2016, maar begin 2017 worden geleverd, blijft de realisatie achter bij de begrote uitgifte in 2016.

De verkoop aan particulieren en CPO trekt duidelijk aan. Voor beide segmenten zijn op dit moment geen aanvullende locaties beschikbaar.

Wat was de uitdaging?

Ontwikkelingen
(Sturen op ontwikkelingen)
Bijsturen van ontwikkelingen die niet aansluiten bij de maatschappelijke doelen.
Status van de indicator
Bijsturen van ontwikkelingen die niet aansluiten bij de maatschappelijke doelen. Dit is toegelicht bij thema 3.2.

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document
2015	Kaderstellend	Structuurvisie Breda 2030

Gerelateerde producten

Grondexploitaties ten behoeve van de woningbouw

Risico's

Thema	3.3:	Grote woonprojecten in de stad
Product 1:		Grondexploitaties ten behoeve van de woningbouw
Wat wilden we hiervoor doen
Uitvoeren vastgestelde grondexploitaties met woningbouw. In 2016 start bouwrijp maken en gronduitgifte van Eikberg en Heilaarpark. Snelle uitgifte gronden in lopende projecten Teteringen en andere gebieden.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting

Verdeling beschikbare ruimte

Wat wilden we bereiken?

We willen de komende jaren verder uitvoering geven aan Structuurvisie Breda 2030. Hierbij is aandacht dat de projecten aansluiten op de woningbehoefte op zowel korte als lange termijn, rekening houdend met demografische ontwikkelingen. Maximale aansluiting tussen vraag en aanbod. Zorgvuldig worden nieuwe bedrijventerreinen uitgegeven.

Bestaande bedrijventerreinen blijven duurzaam beschikbaar voor bedrijven.

Leegstaande panden (in inmiddels alle vastgoedsectoren) worden opnieuw ingevuld of aangepast.

Braakliggende terreinen worden (tijdelijk) ingevuld.

Vooruitlopend op de invoering van de Omgevingswet in 2018 aan de slag gaan met eenvoudigere en betere ruimtelijke procedures.

Alle bestemmingsplannen zijn actueel. Eenvoudige goede plannen bieden ruimte voor initiatieven in de stad, dorpen en wijken. Bescherming van de cultuurhistorische- en landschappelijke waarden van het buitengebied.

Extra dynamiek op een aantal strategische plaatsen zoals onder andere Achter de Lange Stallen, de Gasthuisvelden, de Klokkenberg, de Techlog Campus en het CSM-terrein.

Wat wilden we hiervoor doen?

In het leven roepen van een Fonds Stedelijke Ontwikkeling, in combinatie met Europese en provinciale bijdragen, als vliegwiel voor grootstedelijke ontwikkelingen.

Afspraken maken met marktpartijen en woningcorporaties voor de komende tien jaar voor de realisering van de woonvisie. Nieuwbouw en hergebruik van bestaand vastgoed in de stad, de dorpen en de wijken.

Speciale aandacht voor studenten, arbeidsmigranten, statushouders, ouderen en jongeren.

Projecten die niet van de grond komen, stellen we bij in overleg met de markt.

Zorgen voor minder, of in elk geval een gelijk blijvend aantal, leegstaand vastgoed.

Tijdelijke invulling stimuleren van braakliggende terreinen en van locaties die leeg zijn tussen plan en uitvoering.

Actuele bestemmingsplannen waarbij we al rekening houden met de invoering van de Omgevingswet in 2018. Deze kennis delen we met andere gemeenten.

Ruimte voor nieuwe initiatieven en snelle doorlooptijden van vragen.

Actieve inzet op verwerven van Europese, provinciale en andere bijdragen om stedelijke ontwikkelingen (sneller) mogelijk te maken.

Partijen verbinden om ontwikkelingen mogelijk te maken.

Wat hebben we ervoor gedaan?

In 2016 zijn voor twee grote gebiedsontwikkeling belangrijke stappen gezet. Voor het gebied Gasthuisvelden heeft de raad een ruimtelijke visie vastgesteld. Deze visie vormt de basis voor de uitwerking van het gebied in drie delen:

- Doortrekken van de Nieuwe Mark 3e fase, Seelig Noord, UWV-gebouw/Markendaalseweg

- Seelig Zuid en Belastingkantoor

- Rechtbank en omgeving

Vanwege de dynamiek in het gebied is een start gemaakt met de voorbereiding van deelprojecten. Hiervoor zijn kosten gemaakt die niet in de begroting 2016 waren opgenomen. Met ingang van 2017 is dat wel het geval. Volgens planning is het belastingkantoor in 2016 in eigendom overgedragen van het Rijk naar de gemeente.

Andere grote gebiedsontwikkeling is het Havenkwartier met aanliggend het voormalige CSM terrein. Met de eigenaar Corbion is een verkenning gestart naar een toekomstige invulling van het gebied. Tegelijkertijd is een start gemaakt om te komen tot een gebiedsvisie voor het Havenkwartier.

Het Fonds Stedelijke Ontwikkeling is ingesteld en zal met ingang van 2017 worden gebruikt.

Naast nieuwbouw voor de verschillende vastgoedsegmenten is hergebruik van bestaand vastgoed speerpunt van beleid. Hoewel de leegstand in met name kantoren nog hoog is, boeken we ook aansprekende resultaten in het terugdringen daarvan. Zo zijn in het afgelopen jaar kantoren omgezet naar andere functies. We hebben onze aanpak geconcretiseerd in een plan, dat naar verwachting begin 2017 vastgesteld zal worden.

Wat was de uitdaging?

Leegstand
(Opstellen visie leegstand)
Opstellen van een visie op leegstand en door middel van een breed palet aan maatregelen leegstand voorkomen en waar mogelijk terug te dringen. Herbestemming en sloop zijn hierbij opties. We staan open voor experimenten vanuit de markt om leegstand aan te pakken.
Status van de indicator
Zie ook de toelichting bij het thema. De concretisering van onze aanpak in een plan stellen we naar verwachting begin 2017 vast.
Studentenhuisvesting
(Actualiseren opgave studentenhuisvesting)
De totale opgave voor studentenhuisvesting bedraagt 1.170 eenheden. Het aantal geplande woningen voor studenten overstijgt inmiddels de behoefte. Mede daardoor komen plannen niet tot realisatie. De opgave van het benodigde aantal studenteneenheden zal in het najaar 2015 in overleg met studenten, onderwijsinstellingen en corporaties worden herijkt . Ingezet wordt op realisatie van de studenteneenheden die opgenomen zijn in de harde plancapaciteit. Het is met name van belang om de projecten te realiseren die betaalbare huisvesting bieden voor studenten en die de juiste ligging hebben. Wanneer projecten niet tot realisatie komen, wordt gestuurd op ombuiging naar een programma voor doelgroepen waar wel behoefte aan is of op het schrappen van het programma om dit in te zetten bij projecten die wel tot realisatie komen.
Status van de indicator
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Studentenhuisvesting		500	200
Wat betreft specifieke studentenhuisvesting zijn er in 2016 twee projecten opgeleverd, nl. Smederijstraat en Tramsingel, een totaal van 184 studio’s. Het totaal over de stad bedraagt ongeveer 200 eenheden. In 2016 zijn de locaties Tramsingel (219 eenheden) en Rat Verlegh (224 eenheden) in ontwikkeling genomen. De oplevering wordt vóór de zomer van 2017 verwacht. Opvolgende locaties zijn o.a. Beverweg en Teteringsedijk.
Aansluiting marktvraag
(Projecten aansluiten op marktvraag)
Het bijstellen van bestaande projecten naar de marktvraag. Daarbij houden we rekening met de bestaande voorraad.
Status van de indicator
Bouverijen wordt per deelgebied bijgesteld zodat ingespeeld kan worden op de marktvraag. Het huidige – al eerder bijgestelde bestemmingsplan – biedt de ruimte hiertoe. Voor projecten van derden wordt op een natuurlijk moment bijgesteld en dat is bij vastgestelde bestemmingsplannen het moment waarop de grondeigenaar het verzoek doet. Indien de gemeente zelf tot aanpassing overgaat, is sprake van financiële compensatie. De marktpartijen zijn hier zelf verantwoordelijk voor. In 2016 zijn gesprekken gevoerd over het plan Klokkenberg en is ook het aangepaste plan Drie Hoefijzers Noord bijgesteld. In 2016 is de aanvulling op de woonvisie 2016 vastgesteld. Sowieso moeten alle nieuwe projecten aan het aangepaste beleid voldoen. Indien sprake is van bijstelling van bestaande projecten (zijnde reeds vastgestelde of al eerder in procedure gebracht) worden op natuurlijke momenten in het planproces de bijgestelde beleidskaders zoals verwoord in deze beleidsnota ook als uitgangspunt genomen.

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document
2015	Kaderstellend	Structuurvisie Breda 2030

Gerelateerde producten

Risico's

Thema	3.2:	Verdeling beschikbare ruimte
Product 1:		Stedelijke planning en programmering
Wat wilden we hiervoor doen
Voor de komende tien jaar maken we afspraken met marktpartijen en corporaties en verankeren deze in planologisch juridische producten. Nieuwbouw en hergebruik van bestaand vastgoed in stad en dorpen. Aandacht voor specifieke doelgroepen (studenten, arbeidsmigranten, ouderen en jongen). Samen met marktpartijen stellen we projecten bij, die niet tot ontwikkeling komen. Periodiek overzicht van het stedelijk programma en ontwikkelingen in bestaand vastgoed. Afzonderlijke projecten wegen in de context van de totale stad. Ze krijgen een plek in bestuurlijke besluitvorming. Inzetten van een breed palet aan maatregelen voor het terugdringen en voorkomen van leegstaand vastgoed, waarbij ook herbestemmen en sloop opties zijn. Braakliggende terreinen krijgen een tijdelijke invulling om initiatieven waar nodig te stimuleren en faciliteren. Tijdelijke invulling van locaties stimuleren tussen planvorming en realisatie. Beleids- en projectadvisering bij ruimtelijke vertaling van maatschappelijke vragen. Accountmanagement bij fysieke ontwikkelingen van bedrijven, instellingen en particulieren. Regionale samenwerking (onder andere West-Brabant, B5, Rijn-Schelde-Delta en de G32). Stimuleren van de transformatie van bestaand vastgoed (kantoren en zorg- en maatschappelijk vastgoed). Daar waar nodig het beleid aanpassen aan de maatschappelijke ontwikkelingen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Het MPG 2016 is op 18 oktober 2016 vastgesteld door het college en 2 november 2016 behandeld in de gecombineerde raadscommissie Bestuur en Ruimte. Vervolgens is het MPG 2016 op 13 december 2016 gepresenteerd aan externe partijen. Het MPG 2016 is voor het eerst een digitaal product en staat op de site “Het geld van Breda”. http://2016.mpgbreda.nl/

Thema	3.2:	Verdeling beschikbare ruimte
Product 2:		Ruimtelijke ordening
Wat wilden we hiervoor doen
Actuele bestemmingsplannen waarbij we al rekening houden met de invoering van de Omgevingswet in 2018. Begeleiden van nieuwe initiatieven, waarbij we de doorlooptijden van verzoeken blijven optimaliseren.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Het vaststellen van bestemmingsplannen met verruimde reikwijdte (vanuit een pilot vooruitlopend op de invoering van de nieuwe omgevingswet) kent een langere doorlooptijd. Dit wordt veroorzaakt door het in een vroeg stadium betrekken van alle disciplines binnen de gemeentelijke organisatie, die betrokken zijn bij de fysieke leefomgeving en de grotere inbreng van (burger)participatie. Hierdoor ontstaat een integraler product. Door deze experimenten vindt de integrale afstemming en de aanpassing van de werkwijze, houding en gedrag reeds plaats voor invoering van de Nieuwe Omgevingswet in 2019, hetgeen de implementatie van die nieuwe wet straks vergemakkelijkt. In 2016 hebben we: 10 Omgevingsvergunningen met afwijking (afwijkingsbesluiten) verleend (hieraan werkt de afdeling Ruimte mee); 11 Bestemmingsplannen vastgesteld om initiatieven in de gemeente te faciliteren; 8 wijzigingsplannen vastgesteld om initiatieven in de gemeente te faciliteren.

Bereikbaar Breda

Wat wilden we bereiken?

Breda is een toegankelijk en gastvrij en goed bereikbaar, duurzaam en veilig. Speciale aandacht hierbij voor de economische toplocaties en de binnenstad.

Wat wilden we hiervoor doen?

Onze visie (mobiliteitsaanpak Breda) vertalen en samen met partijen in Breda en regio projecten uitvoeren en initiatieven trekken voor verbeteringen ; bijvoorbeeld het toekomstbestendig maken van de noordelijke rondweg. Het aanpakken van enkele knooppunten op de zuidelijke rondweg, sterk maken voor verbreding A27 en A58 en de realisatie spoorlijn Breda-Utrecht.

Afronden van het meerjaren uitvoeringsprogramma Mobiliteit gericht op beter auto- en vrachtverkeer op stedelijke assen, meer ruimte voor de fiets, een begin maken met (inter)lokaal openbaar vervoer en verkeersonveilige plekken aanpakken.
Tevens zetten we in op modernisering van parkeerfaciliteiten (het mobiel en achteraf afrekenen), het gratis parkeren voor het eerste kwartier voor de toeleidingstraten van de binnenstad en het continueren van gratis fietsparkeren.

Wat hebben we ervoor gedaan?

De projecten op de hoofdstructuur die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma mobiliteit zijn gerealiseerd.

De minister heeft inmiddels een besluit genomen over de aanpak van de A27, inclusief een fasering voor het knooppunt Hooipolder. De planstudie A58 loopt.

Wat was de uitdaging?

Meerjaren uitvoeringsprogramma Mobiliteit

In 2016 is het meerjaren uitvoeringsprogramma Mobiliteit gereed en zijn de (meerjarige) projecten (uvp 2016) gerealiseerd dan wel gestart. In 2016 wordt het auto- en vrachtverkeer op stedelijke assen gefaciliteerd, gewerkt aan de schaalsprong voor de fiets, de transitie van (inter) lokaal openbaar vervoer in gang gezet en worden verkeersonveilige plekken aangepakt.
Status van de indicator
De uitwerking van de mobiliteitsaanpak(MAB) is vertaald naar het meerjarenuitvoerings programma mobiliteit, in 2016 zijn verschillende projecten voor de verschillende modaliteiten tot uitvoering gebracht. [Bereikbaarheid: herinrichting krp. NRW-Westerparklaan, voorbereiding fase 3 aansluiting Breda-Noord-A16-Haagse Beemden, Voorbereiding vergroten afwikkelcapaciteit op ZRW-Fatimastraat. Drips zijn actief, reistijdmetingen werken. Fiets: uitbouwen van de “076” fietsmarketing. Experiment Singelmijden loopt. Voorbereiding groene golf fiets C. Prinsenlaan. OV: buslijn naar Breepark gerealiseerd. OV pilot “laag 3” (kleinschalig OV op wijk niveau) HOV fase 1 Claudius Prinsenlaan gerealiseerd. Verkeersveiligheid: o.a. Realisatie krp. Kapittelweg-Baliëndijk en Krp. Bavelselaan-Allerheiligenweg is gerealiseerd.]

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document

Gerelateerde producten

Risico's

HOV busbaan langs het spoor

Na 9 maanden vertraging is op 27 mei jl. de onderdoorgang Doornboslaan open gesteld. Eerder, maar ook met vertraging, is in december vorig jaar het fietspad en de busbaan langs het spoor voor de nieuwe dienstregeling OV in gebruik genomen.

De uiteindelijke vertraging heeft in dit project fors onvoorzien meerwerk met zich meegebracht. Het project is nog steeds niet definitief opgeleverd. Met de aannemerscombinatie zijn we de onderhandeling gestart over de daadwerkelijke meerkosten en wie voor welk deel verantwoordelijk is voor de vertraging. Gezien de complexiteit en de omvang van de extra kosten worden we ondersteund door expertise van AKD. De verwachting is dat het project meteen fors tekort zal worden afgesloten, waardoor een beroep op het weerstandsvermogen gedaan zal worden

Thema	3.4:	Bereikbaar Breda
Product 1a:		Mobiliteit
Wat wilden we hiervoor doen
Bereikbaarheid: Ruimte voor auto- en vrachtverkeer. Bundelen autoverkeer op enkele stedelijke assen. In 2016 betere doorstroming bij ontsluitingswegen en economische toplocaties. Reistijd- en meerjarige trendmetingen. DRIP’s (dynamische route informatie paneel) spelen in op actuele verkeerssituaties in en rond Breda (operationeel verkeersmanagement). Fiets: Uitvoeren schaalsprong Stedelijke autoritten ombuigen naar fietsritten met meer snelfietsroutes en betere fietsbeleving op basis van lifestyleonderzoek. Openbaar Vervoer: Veranderd stedelijk OV systeem Meer aansluiten bij behoefte (vraaggericht en maatwerk) en optimaal inspelen op (inter-)lokaal vervoer, regionale en nationale netwerken (pilot in 2016). Verkeersveiligheid: geen dodelijke slachtoffers. Aanpak top 3 verkeersonveilige locaties in 2016.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
De uitwerking van de mobiliteitsaanpak(MAB) is vertaald naar het meerjarenuitvoerings programma mobiliteit, in 2016 zijn verschillende projecten voor de verschillende modaliteiten tot uitvoering gebracht: Bereikbaarheid: herinrichting krp. NRW-Westerparklaan, voorbereiding fase 3 aansluiting Breda-Noord-A16-Haagse Beemden, Voorbereiding vergroten afwikkelcapaciteit op ZRW-Fatimastraat. Drips zijn actief, reistijdmetingen werken. Singel mijden is gestart Fiets: uitbouwen van de “076” fietsmarketing. Experiment Singelmijden loopt. Voorbereiding groene golf fiets C. Prinsenlaan OV: buslijn naar Breepark gerealiseerd. OV pilot “laag 3” (kleinschalig OV op wijk niveau) HOV fase 1 Claudius Prinsenlaan gerealiseerd Verkeersveiligheid: Realisatie kruispunt Kapittelweg-Baliëndijk Kruispunt Bavelselaan-Allerheiligenweg is gerealiseerd

Thema	3.4:	Bereikbaar Breda
Product 2:		Parkeren
Wat wilden we hiervoor doen
Breda heeft vijf parkeergarages, drie parkeerterreinen en zes bewaakte gratis fietsenstallingen. (12 maal per jaar) controleren weesfietsen en fietswrakken bij station, NAC en in binnenstad. Dagelijkse controle op gevaarlijk en hinderlijk gestalde fietsen bij station en in binnenstad.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Na een aantal jaren waarin de parkeerinkomsten terugliepen zien we nu een licht herstel. Per ingang van 1 januari 2016 is het eerste kwartier gratis in de inloopstraten ingevoerd. Of dit het gewenste effect heeft voor de aantrekkelijkheid van de binnenstad en de inkomsten voor ondernemers is onderwerp van een evaluatie begin 2017. De financiële consequenties van deze maatregel drukken het positieve jaarrekening resultaat. Een andere belangrijke maatregel is het invoeren van parkeerregulering in de Belcrum, Drie hoefijzers zuid en de Linie per 1 oktober. Dit proces is in nauwe samenspraak met vertegenwoordigers uit de wijk tot stand gekomen. Afgesproken de maatregelen te monitoren en begin 2017 een eerste evaluatie te maken. De lekkage Chasséparking is in 2016 binnen budget opgelost. Ten aanzien van het bewaakt fietsparkeren zien we een groei van circa 29% ten opzichte van 2015. Ongeveer 725.000 fietsparkeerders hebben hun fiets of scooter afgelopen jaar in een bewaakte stalling geplaatst. Qua fietshandhaving zijn er 7478 fietsen gelabeld waarvan er 5549 daadwerkelijk zijn overgebracht naar het fietsdepot, daarvan waren 4258 fietsen gevaarlijk of hinderlijk gestald. Daarvan is ruim 56,8 % weer opgehaald door de eigenaar

Wonen in Breda

Wat wilden we bereiken?

Het is goed wonen in Breda. De woonomgeving is aantrekkelijk en duurzaam. In Breda is er voor iedereen een geschikte en betaalbare woning.

Wat wilden we hiervoor doen?

Samen met maatschappelijke en private partners voeren we de woonvisie en de uitvoeringsagenda alsmede de Alliantie-afspraken 2015-2018 uit. We zetten volop in op het realiseren van nieuwe woningen, die goed aansluiten op de huidige, maar vooral toekomstige woningvraag.

Verder leggen we een sterke focus op het herbestemmen van leegstaand vastgoed. Zowel in de nieuwbouw als bestaande voorraad wordt veel aandacht besteed aan duurzaamheid met extra aandacht voor energiezuinige woningen (nul-op-de-meter).

Tevens bereiden we ons voor op de invoering van de Omgevingswet

Wat hebben we ervoor gedaan?

We hebben voor meer dan 5 jaar programma in de harde plancapaciteit voor de realisatie van woningen. Een deel van deze plannen komt in de tweede 5 jaarsperiode tot ontwikkeling. Hierdoor is er flexibiliteit in het programma om mee te werken aan kwalitatief goede projecten die eerder worden gerealiseerd. In 2016 zijn initiatiefplannen voor de bouw van 1.030 woningen (bruto) ingediend. Een deel hiervan betreft vervangende nieuwbouw, waardoor de toevoeging aan de woningvoorraad (netto 930 woningen) lager uitvalt. Een aantal projecten is positief ontvangen door het college en voor de bouw van 400 woningen (netto toevoeging) is een positief principebesluit genomen en zijn de woningen gereserveerd in het programma. Voor ongeveer 100 woningen (netto toevoeging) loopt het beoordelingsproces nog. Bij een deel van de initiatiefplannen zijn nog onzekerheden over de uitwerking. Hierbij is gekozen om in samenwerking met de initiatiefnemer een haalbaarheidsstudie te doen. Als blijkt dat het project haalbaar is, wordt programma gereserveerd door het nemen van een collegebesluit. Een aantal initiatiefplannen is daarnaast negatief beoordeeld vanuit de geldende kaders, omdat er onvoldoende kwaliteit werd aangetoond.

Een aantal ontwikkelingen zoals de huisvesting van statushouders, het langer zelfstandig blijven woningen van ouderen en bewoners met een beperking alsook het passend toewijzen brengt extra druk op de sociale huurvoorraad. Daarom wordt gewerkt aan uitbreiding van de sociale voorraad door nieuwbouw en transformatie.

Er zijn in 2016 een drietal moties aangenomen m.b.t. de opgave sociale woningbouw. De moties hebben geleid tot een aanvulling op de Woonvisie, waarin is opgenomen dat er de komende 10 jaar 1.640 sociaal/betaalbare huurwoningen worden gerealiseerd. Naast dit aantal zullen eveneens circa 800 middel dure huurwoningen worden gerealiseerd. Omtrent de aantallen zijn concrete afspraken gemaakt met de woningcorporaties. Zo is met de corporaties afgesproken om het streefhuurbeleid drastisch aan te pakken. Een en ander heeft ertoe geleid dat de komende jaren circa 5.000 woningen behouden blijven in het betaalbare segment en nog eens 1.900 behouden blijven in de sociale voorraad. Ook zijn er afspraken gemaakt met de corporaties omtrent de huisvesting van statushouders, waardoor de Bredase taakstelling (460 +20 achterstand) in 2016 behaald is. Inmiddels is er ook een aanzet gemaakt om te komen tot een Allonge op de prestatieafspraken (Alliantie). Daarnaast is een Projectenoverleg gestart, waarin samen met corporaties wordt gekeken hoe de diverse plannen kunnen worden versneld. Ook met marktpartijen vindt afstemming plaats over het aandeel sociale woningbouw binnen plannen en projecten.

Op sub-regionaal niveau (BOEL) heeft in 2016 een onderzoek plaatsgehad naar de bestaande woningvoorraad en de effectieve woningvraag. De uitkomsten van het onderzoek (FAKTON) worden benut om tot een meer gerichte en onderling afgestemde woningbouwprogrammering te komen. Inmiddels zijn ook de overige gemeenten in de regio Breda e.o. aangehaakt bij het onderzoek om de regionale afstemming nog breder in te zetten.

Wat was de uitdaging?

Goed wonen in Breda

Realiseren van 812 woningen per jaar, die kwaliteit toevoegen aan de stad en die vooral aansluiten op de huidige en toekomstige woningvraag. De beschikbaarheid en betaalbaarheid van huurwoningen vraagt aandacht. Het aanbod van de woningbouwcorporaties in het goedkope en betaalbare segment neemt af. Terwijl het aantal mensen die in aanmerking komen voor dit segment groeit. Er wordt ingestoken om het aandeel goedkope en betaalbare huurwoningen in de voorraad te vergroten. In de recent in het leven geroepen Taskforce Beschikbaarheid en Betaalbaarheid wordt hierop ingezet. De aanpak is gericht om op onorthodoxe wijze tot verruiming te komen (onder andere transformatie leegstand vastgoed, tijdelijke units, woningdeling).
Status van de indicator
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Goed wonen in Breda		812	610
Het woningprogramma (taakstelling) is in 2015 door provinciale woningafspraken verhoogd van jaarlijks 650 naar 820 woningen. In het verslagjaar zijn bruto 1000 woningen toegevoegd aan de voorraad. Hiervan betreffen 582 woningen nieuwbouw en 418 woningen transformatie van bestaand vastgoed. Er zijn 390 woningen uit de voorraad gehaald, door sloop, intrekking bij splitsingen en transformaties en administratieve correcties. De netto toevoeging bedraagt hierdoor dus 610 woningen. De netto toevoeging blijft achter bij de begroting (regionale afspraken) omdat de afspraken recent zijn verhoogd en het bouwtempo daar vertraagd op reageert. Daarnaast is het programma voor Rat Verlegh Studie Studio Park later gestart dan verwacht. Oplevering hiervan vindt in 2017 plaats. In 2016 is een kentering teweeg gebracht, in die zin dat intensief is ingezet op het behoud en verruiming van de goedkope en betaalbare voorraad, waarbij vooral een halt is

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document
2015	Kaderstellend	Structuurvisie Breda 2030

Gerelateerde producten

Wonen

Risico's

Thema	3.1:	Wonen in Breda
Product 1:		Wonen
Wat wilden we hiervoor doen
Uitvoeren van de Woonvisie, het Uitvoeringsprogramma en de Alliantie-afspraken, meer specifiek: Uitvoeren van de regeling Geschikt Wonen voor Iedereen. Uitvoeren van de Taskforce Beschikbaarheid en Betaalbaarheid. Afwikkelen van de verplaatsing van kermisexploitanten. Coördineren van de opvang en huisvesting van specifieke doelgroepen (statushouders, arbeidsmigranten). Uitvoeren en evalueren van de Startersleningen. Stimuleren van initiatieven vanuit Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Uitvoeren van de Gebiedsdoelen Wonen. Uitvoeren en evalueren van het Actieplan Studentenhuisvesting. Opstellen aanpak (particulier) woningbezit, waaronder de Blijverslening SVn. Binnen het reguliere beleid betreft het bevorderen van wonen en zorg om mensen zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen. Regie voeren op het scheiden van wonen en zorg.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
In 2016 is uitvoering gegeven aan de Woonvisie en het Uitvoeringsprogramma alsook aan de Alliantie-afspraken. Meer specifiek: er is in april 2016 een onderzoek uitgevoerd naar de omvang van de sociale woningvoorraad en aanvullend daarop heeft er in de periode mei t/m juni een Woonlastenonderzoek plaatsgevonden. Beide onderzoeken zijn benut voor de aanvulling op de Woonvisie. Centraal in de aanvulling op de Woonvisie is het programma sociale woningbouw (1.600 woningen voor de komende 10 jaar). Voor o.a. de huisvesting van vergunninghouders en verruiming van de sociale voorraad is de Taskforce Betaalbaarheid en Beschikbaarheid in het leven geroepen. De Taskforce heeft zich o.a. gericht op specifieke opgaven zoals woningdelen en tijdelijke huisvesting voor vergunninghouders (bijv. Koetshuis). Om tot versnelling van de opgave te komen is een Projectenoverleg (Aanjaagteam) in het leven geroepen. In 2016 zij 2 studentenprojecten in aanbouw genomen. Het betreffen voornamelijk zelfstandige woningen voor deze doelgroep. Voor 2016 is in Alliantieverband een Jaarschijf vastgesteld. Nadruk in de Jaarschijf waren de onderwerpen arbeidsmigranten). Uitvoeren en evalueren van de Startersleningen. Stimuleren van initiatieven vanuit Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Uitvoeren van de Gebiedsdoelen Wonen. Uitvoeren en evalueren van het Actieplan Studentenhuisvesting. Opstellen aanpak (particulier) woningbezit, waaronder de Blijverslening SVn. Binnen het reguliere beleid betreft het bevorderen van wonen en zorg om mensen zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen. Regie voeren op het scheiden van wonen en zorg. Onderwerpen Betaalbaarheid, Beschikbaarheid en Duurzaamheid. In 2016 is de gebiedscampagne Wonen met Gemak van start gegaan en zijn campagnes gevoerd in Prinsenbeek en Heusdenhout/Brabantpark. Ginneken/Blauwe Kei, Teteringen en Ijpelaar/Overakker. Wonen met Gemak wil bewoners bewust maken en activeren om te zorgen voor een geschikte woonsituatie waardoor men zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Daarbij gaat het niet alleen om manieren om comfortabel en veilig te kunnen blijven wonen in de koopwoning en de huurwoning, maar ook om met wonen verbonden zaken als gezondheid, zorg voor elkaar, dementie en veiligheid. Per gebied vond gedurende twee maanden intensieve communicatie plaats en konden bewoners van 65 jaar en ouder deelnemen aan een breed programma. In de campagne werkten diverse organisaties zoals gemeente, WIJ, wijk- en dorpsraden, maatschappelijke organisaties en vrijwilligers nauw samen. In 2016 is een begin gemaakt met het instellen van de Blijverslening en is gewerkt aan uitvoering van de Starterslening. De Starterslening Breda bestaat sinds augustus 2009. De lening voorziet nog steeds in een behoefte van koopstarters tot en met 35 jaar bij de aankoop van hun eerste woning. De lening overbrugt het verschil tussen de te verkrijgen hypotheek bij de reguliere hypotheekverstrekkers en de totale verwervingskosten van de woning. Het college heeft in december 2016 het voorstel aan de raad vastgesteld om extra leencapaciteit te creëren voor koopstarters die een energieneutrale of nul-op-de-meter nieuwbouwwoning kopen. Daarnaast heeft het college besloten de leningen van de woningcorporaties AlleeWonen, Laurentius en WonenBreburg. Dit is noodzakelijk geworden als gevolg van verscherpte uitvoering regelgeving. De Blijverslening Breda biedt mogelijkheden in de financiering die hiervoor nodig is. Mensen met een zorgvraag kunnen een beroep blijven doen op de Wmo, maar kunnen, vanuit de gedachte van zelfredzaamheid, in plaats daarvan ook gebruik maken van de Blijverslening. Het college heeft in december 2016 het voorstel aan de raad vastgesteld waarin gevraagd wordt om akkoord te gaan met de voorgestelde voorwaarden voor de Blijverslening en een krediet beschikbaar te stellen voor het kunnen verstrekken van de lening. Sinds 2014 kunnen via het Nationaal Energiebespaar Fonds (NEF) laagrentende leningen voor energiemaatregelen (Energiebespaarlening) verstrekt worden aan particuliere woningeigenaren. Doel van het fonds is het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad, minder CO2 uitstoot en lagere energielasten. Met de Energiebespaarlening Breda, die de vorm heeft van een rentekortingregeling, gaat de gemeente de rente (volledig of gedeeltelijk) overnemen van mensen die deze lening afsluiten. Het college heeft hiervoor € 500.000,- beschikbaar gesteld. De Energiebespaarlening Breda loopt van 2017t/m 201 8of totdat het door de gemeente Breda beschikbaar gestelde budget uitgeput is. Het Geschikt Wonen voor Iedereen-beleid (GWI-beleid) is met de invoering van Breda Doet een toetsingskader geworden, wat geraadpleegd wordt bij met name de uitvoering van het ruimtelijk beleid. De in 2015 geactualiseerde gebiedsbeschrijven van de GWI-gebieden vormen hierbij de richtsnoer. Ook ten aanzien van de extramuralisering en ambulantisering van de zorg zijn de beschrijvingen zoveel mogelijk richtinggevend voor de spreiding van zorg en wonen in de gemeente Breda. Met zorgaanbieders van de sectoren Verzorging & Verpleging en Beschermd wonen zijn in 2016 gesprekken gevoerd waar voor hen de kansen en uitdagingen liggen bij het leegkomend vastgoed en het zo lang mogelijk en weer thuis gaan wonen. Die gesprekking krijgen in 2017 een vervolg.

Breda is een duurzame en bestendige stad

Wat wilden we bereiken?

Breda gaat voor de circulaire economie bedoeld om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Breda is CO2neutraal en klimaatbestendig.

Wat wilden we hiervoor doen?

Visies vertalen en samen met partijen in Breda en de regio projectenuitvoeren.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Samen met derden is o.a. Zonneweide (bijna 7.000 zonnepanelen op Officepark Steenakker) gerealiseerd, Stichting Zonnebank opgericht (een initiatief van vier energiecoöperaties ondersteund door Gemeente Breda met als doel om eigenaren van (grotere) daken en terreinen te helpen bij het realiseren van zonne-energieprojecten) en wordt intensief overlegd over de toekomst van het warmtenet (Amer). ). Samen met provincie en 4 gemeenten is het project Wind A16 opgericht tbv de realisatie van 100 MWatt windenergie.

Wat was de uitdaging?

Klimaatneutraliteit

Breda is klimaatneutraal in 2044.
Status van de indicator
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Klimaatneutraliteit		639 kton co2	no niet bekend
Verschillende energie en klimaat projecten zijn gerealiseerd zoals zonnewijde, greendeals e.d. of geïnitieerd zoals Zonnebank en Wind A16
Beheersen van plaatsen met actuele bodemverontreiniging

In 2020 beheersen we alle plaatsen met verspreidingsrisico’s van bodemverontreinigingen.
Status van de indicator
In 2016 is door onderzoek, monitoring en sanering een aantal bodemverontreinigingen met risico’s beheerst.
Afval per inwoner

In 2020 127 kilogram restafval per inwoner per jaar. Als tussenstap naar de rijksdoelstelling van nagenoeg 0 kilogram restafval per inwoner per jaar in 2030.
Status van de indicator
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Afval per inwoner			nog niet bekend
In 2016 is de gefaseerde invoering gestart van het anders inzamelen gericht op het maximaliseren van de afvalscheiding en het hergebruik. De 1e fase betreft de huishoudens die geen gebruik kunnen gaan maken van ondergrondse restafvalcontainers en een deel van de huishoudens die wel gebruik gaan maken van een ondergrondse container voor het huishoudelijk restafval.
Klimaatbestendig

In 2050 is Breda klimaatbestendig.
Status van de indicator
Zowel landelijk, regionaal als lokaal is de (bestuurlijke) aandacht toegenomen. Breda participeert in diverse (bestuurlijke) landelijke, provinciale en regionale platforms. Daarnaast wordt klimaatadaptatie ook binnen de organisatie meer en meer opgepakt, bijv. door de realisatie van het waterspelen op het Kasteelplein, de plannen voor de (tijdelijke) adaptieve inrichting van de Oude Vest en de vergroening van de gevel van parkeergarage de Barones.

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document

Gerelateerde producten

Risico's

Thema	3.5:	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 1:		Milieubeheer
Wat wilden we hiervoor doen
Afval: Gefaseerde uitvoering rijksbeleid: In 2030 naar nagenoeg 0 kg restafval per inwoner per jaar. Bodem: In 2020 alle risico’s van bodemverontreinigingen beheerst. Bouwstoffen: Vóór 2020 gemeentelijk depot voor milieu hygiënisch verantwoord hergebruik van grond en bouwstoffen. Energie en klimaat: Breda CO2 neutraal in 2044. Externe veiligheid: Risico’s bij BRZO bedrijven (Besluit risico zware ongevallen) zijn in beeld en beheerst. Geluid: Breda blijft een levendige gemeente met rustige plekken. Buitengebied is geschikt voor rustige recreatie en natuurontwikkeling. Geur: Breda kent geen ernstige geurhinder. Luchtkwaliteit: Actief werken aan gezondheid inwoners gebied van luchtkwaliteit. infrastructurele en ruimtelijke projecten blijven mogelijk. Natuur en ecologie: Natuur draagt positief bij aan de beleving van Breda. Door natuur is het goed toeven voor mensen en (wilde-)dieren in Breda. Waterkwaliteit: Kansen en kwaliteiten van water gebruiken bij ontwikkeling. Klimaatbestendigheid (adaptatie): Breda voorbereiden op de gevolgen klimaatverandering.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
Luchtkwaliteit: Afval: In 2016 is de gefaseerde invoering gestart van het anders inzamelen gericht op het maximaliseren van de afvalscheiding en het hergebruik. De 1e fase betreft de huishoudens die geen gebruik kunnen gaan maken van ondergrondse restafvalcontainers en een deel van de huishoudens die wel gebruik gaan maken van een ondergrondse container voor het huishoudelijk restafval. Bodem: In 2016 is door onderzoek, monitoring en sanering een aantal bodemverontreinigingen met risico’s beheerst. Bouwstoffen: in 2016 is voorbereiding getroffen voor pilot gronddepot 2017. Energie en klimaat: vele projecten gerealiseerd zoals zonneweide, greendeals e.d. Geluid: een aantal wegen is conform actieplan ingericht een met stiller asfalt. Geur: een aantal geurklachten gemeld, afgehandeld door OMWB, geen actie van gemeente verwacht. Luchtkwaliteit: In 2016 zijn diverse luchtkwaliteitsprojecten verder uitgevoerd. Verder is het thema gezondheid verkend binnen de pilot omgevingsplan. Natuur en ecologie: In 2016 is er gewerkt aan de natte natuurparel Lage Vuchtpolder en Weerijs-Zuid, daarnaast is er aantal faunapassages gerealiseerd. Verder zijn er voorbereidingen getroffen voor een aantal EVZ’s zoals Rudonk, Hazeldonk en Boomkikker. Tenslotte is er onder de noemer LandStad De Baronie gewerkt aan de versterking van de relatie stad-land. Klimaatbestendigheid (adaptatie): zowel landelijk, regionaal als lokaal is de (bestuurlijke) aandacht toegenomen. Breda participeert in diverse (bestuurlijke) landelijke, provinciale en regionale platforms. Daarnaast wordt klimaatadaptatie ook binnen de organisatie meer en meer opgepakt, bijv. door de realisatie van het waterspelen op het Kasteelplein, de plannen voor de (tijdelijke) adaptieve inrichting van de Oude Vest en de vergroening van de gevel van parkeergarage de Barones. Diverse Green Deals zijn afgesloten, o.a.: Geothermie: Met de intentie om aardwarmte daadwerkelijk inzetbaar te krijgen voor de verduurzaming van de warmtebehoefte in Noord-Brabant is in 2016 de Green Deal De Geothermie BV afgesloten met de provincie, gemeenten Tilburg, Helmond en Breda, Brabant Water en andere stakeholders en marktpartijen. Milieuthermometer Zorg: Met 9 intramurale zorginstellingen is afgesproken dat de instellingen minimaal niveau brons gaan halen op de Milieuthermometer Zorg. Hierbij is ‘samendoen’ het uitgangspunt.

Thema	3.5:	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 3:		Groenfonds
Wat wilden we hiervoor doen
De ontwikkelingen van het grondfonds kent in 2016 uitgaven ten laste van de reserve Groenfonds. Deze reserve is opgenomen in het financieel overzicht in dit programma Duurzaam wonen in Breda.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
zit in programma 4

Thema	3.5:	Breda is een duurzame en bestendige stad
Product 2:		Natuur- en milieueducatie
Wat wilden we hiervoor doen
Natuur- en milieueducatie draagt bij aan bewustzijn en -wording en het biedt handvatten voor natuur- en duurzaamheidsthema’s. Educatie en communicatie richt zich op alle onderwijs en burgers en is niet exclusief gekoppeld aan een afdeling of programma. We werken samen met maatschappelijke organisaties én bedrijven voor natuur, milieu en duurzaamheid. Boerderij Wolfslaar is de etalage voor duurzaamheid en bedrijven, thuisbasis voor groengroepen, lezingen, cursussen en natuuractiviteiten. Ze verbindt doelgroepen zoals jeugd en onderwijs, geeft informatie over het gebied en is onderdeel van de Natuurpoort Wolfslaar.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting
2016 was voor Boerderij Wolfslaar een zeer succesvol jaar. Dit jaar hebben ruim 200.000 mensen boerderij Wolfslaar bezocht en hebben er naast de reguliere boerderijactiviteiten circa 100 publieksactiviteiten plaatsgevonden voor diverse doelgroepen. Enkele van de meest succesvolle waren: de lente- en winterfair, boomfeestweek, de publieksdag Landgoed Wolfslaar, de workshop zelf zuurkool maken, met de boerin op stap en de no wast taste. Alle activiteiten komen tot stand in nauwe samenwerking met partners uit de stad, dorpen en regio waarbij de volgende thema’s leidend zijn: stadslandbouw, natuurrecreatie, duurzaamheid en cultuurhistorie. Alles wat op boerderij Wolfslaar gebeurt, heeft tot doel bezoekers te inspireren en op een vanzelfsprekende manier te enthousiasmeren om duurzame keuzes te maken in het dagelijks leven. Daarbij gaat het naast kennisaanbod vooral om beleving. Daarbij werd ook in 2016 uitgegaan van een gedifferentieerde aanpak: vanuit een goede basis de etalage zijn van gemeentelijk duurzaamheidsbeleid, samenwerking met en ondersteuning van scholen (vraaggestuurd) organisaties en bedrijven in stad, dorpen en regio, organiseren van workshops op het eigen terrein om mensen handvatten te bieden om vooral zelf te doen en een thematische programma’s aansluitend op lokale of landelijke aandachtspunten (bv de week van ons water of de dag van de duurzaamheid).

De kosten van dit programma

(bedragen x € 1.000)

Thema	Primitieve begroting 2016	Begroting 2016 na wijziging	Rekening 2016	Saldo 2016
Lasten
Breda is een duurzaam en bestendige stad	4.062	4.006	4.102	-96
Verdeling beschikbare ruimte	3.608	3.391	4.431	-1.040
Bereikbaar Breda	18.172	17.103	16.665	438
Grote woonprojecten in de stad	29.954	30.553	17.433	13.120
Wonen in Breda	735	770	1.165	-395
Totaal lasten	56.531	55.823	43.796	12.027
Baten
Breda is een duurzaam en bestendige stad	1.413	1.363	855	-509
Verdeling beschikbare ruimte	640	640	577	-63
Bereikbaar Breda	14.053	14.137	14.513	376
Grote woonprojecten in de stad	23.711	23.711	23.673	-38
Wonen in Breda	59	59	245	186
Totaal baten	39.876	39.909	39.862	-48
Mutaties in reserves
Stortingen	677	677	678	-1
Onttrekkingen	406	406	44	-363
Totaal reserves	270	270	634	-364
Totaal ten laste van de algemene middelen	16.925	16.184	4.568	11.615

Toelichting exploitatie / mutaties (op hoofdlijnen)

Het resultaat van dit programma bedraagt € 11,6 miljoen voordelig.
De belangrijkste oorzaak voor dit resultaat zijn de resultaten op de grote woonprojecten in de stad.

Het resultaat van de onder dit thema vallende onderdelen bedraagt per saldo € 13 miljoen voordelig. Belangrijkste aandeel hierin is het verkoopresultaat op gronden en panden vanuit met name de verkoop van gronden rondom het Amphia Ziekenhuis waarvan de levering in 2016 heeft plaatsgevonden. Een ander element in dit voordelige saldo is de vrijval van de voorziening verlieslatende contracten ad € 3,1 miljoen als gevolg van de herwaardering van de verwerving van het belastingkantoor en rechtbank aan de Gasthuisvelden. Als gevolg van gewijzigde regelgeving in het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV) heeft een lagere rentetoerekening en een wijziging van de disconteringsvoet plaatsgevonden met een vrijval vanuit de voorziening negatieve planresultaten van per saldo € 3 miljoen tot gevolg. Het restant van het voordelige resultaat op dit thema is het saldo van voordelige resultaten als gevolg van liquidaties van grondexploitaties (€ 1,5 miljoen voordelig) (Haenen Noord, De Neel, Asterd en Leistraat) en winstneming de Roosberg (€ 1,9 miljoen voordelig) enerzijds en een noodzakelijke dotatie aan de voorziening groot onderhoud (€ 2,6 miljoen nadelig) anderzijds.

Naast het voordelige resultaat op het thema ‘Grote woonprojecten in de stad’ zijn op de andere thema’s binnen dit programma resultaten behaald die qua omvang minder substantieel zijn.

Het thema ‘Breda is een duurzame en bestendige stad’ sluit met een nadelig resultaat van € 0,6 miljoen. Met name de kapitaallasten binnen dit thema zijn hoger dan begroot als gevolg van incidentele afschrijvingen op activa met maatschappelijk nut. Deze kapitaallasten kunnen uiteindelijk gedekt worden uit de daarvoor in de Investeringsreserve beschikbare middelen.

Het thema ‘verdeling beschikbare ruimte’ heeft een nadelig resultaat van € 1,1 miljoen.
Belangrijkste oorzaken hiervoor zijn de kosten voor werkzaamheden binnen anterieure overeenkomsten, die voor een deel niet op derden kunnen worden verhaald. Anterieure overeenkomsten worden in het kader van faciliterend grondbeleid gesloten met derden (ontwikkelaars en bouwers), die ruimtelijke plannen ontwikkelen en uitvoeren binnen de gemeentelijke grenzen. Deze kosten worden zoveel mogelijk verhaald op de ontwikkelaars, maar voor een deel van de kosten is dit niet mogelijk. Dit geldt deels ook voor kosten die samenhangen met wijzigingen van bestemmingsplannen, die niet volledig verhaalbaar zijn op derden. Het restant wordt veroorzaakd door kosten die zijn gemaakt voor initiatieven in de stad waarvoor nog geen overeenkomsten zijn gesloten danwel ten behoeve van regionale samenwerking en de invoering van de Omgevingswet.

Het thema ‘Bereikbaar Breda’ kent een voordelig resultaat van € 0,8 miljoen als gevolg van met name een voordelig incidenteel resultaat op het onderdeel Parkeren.

Structureel zien we een daling van de losse verkoop. Dit is met name het gevolg van de invoering van het eerste kwartier gratis bij de inloopstraten ( derving inkomsten ca 0,2mln). Het negatieve resultaat 2016 op de losse verkoop is beperkt gebleven door eenmalig hogere opbrengsten in de maand december dankzij het glazen huis en Winterland. Daarnaast zijn er structureel hogere opbrengsten door invoering vergunning parkeren in Belcrum, Drie Hoefijzers en Linie waar in de begroting 2016 nog geen rekening mee was gehouden. Eveneens zijn er positieve resultaten ten opzichte van begroot op de verkoop van uitrijkaarten, de digitale bezoekersregeling, de fietshandhaving en de inkomsten van de fietsenstallingen (kluishuur e.d.) .

Het thema ‘Wonen in Breda’ tenslotte laat een nadelig resultaat zien van € 0,2 miljoen.

In 2016 is door tal van maatschappelijke ontwikkelingen de druk op de sociale woningvoorraad enorm toegenomen. Bij de vaststelling van de Begroting 2016 en de Voorjaarsnota zijn moties aangenomen waarin het College is gevraagd om versneld met een actueel beeld te komen van de woningbehoefte in relatie tot de huidige woningvoorraad. En een plan van aanpak om de aanvullende woningbehoefte versneld in de komende drie jaar te realiseren. In 2016 is heeft dit geresulteerd in extra inzet van ambtelijke uren en inhuur van externe deskundigheid ten behoeve van de Taskforce Beschikbare en Betaalbare woningen.

Mutaties in reserves

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties		Stand op
	Reserves programma 3		1-1-2016			31-12-2016
Parkeerbedrijf reserve			228.374	473.924		702.298
Parkeerfonds			420.000	125.000		545.000
Groenfonds Buitengebied			746.110	-70.318		675.792
Bodemfonds			1.450.536	429.122		1.879.658
Klimaatfonds			300.420	205.147		505.567
Totaal			3.145.440	1.162.875	4.308.315

Toelichting Reserve Parkeerbedrijf
Het Parkeerbedrijf heeft een positief resultaat van 0,5 mln gerealiseerd. Dit resultaat van het Parkeerbedrijf wordt toegevoegd aan de reserve parkeerbedrijf.

Toelichting Reserve Parkeerfonds
De storting in het Parkeerfonds betreft het bedrag van de resultaatsbestemming 2015
Toelichting Reserve Groenfonds
De groenreserve wordt gevuld door de verkoop van titels Buitenwonen aan de Linten. De gemeente Breda heeft hierover afspraken gemaakt met de provincie Noord-Brabant. Middels de groenreserve realiseert de gemeente projecten in het buitengebied van Breda. Enkele voorbeelden van projecten zijn: Ecologische Verbindingszone Bijlloop en Vierde Bergboezem. De beschikbare middelen zijn bestemd aan diverse projecten waar aan wordt gewerkt zoals EVZ Bavelse Leij en EVZ Hazeldonk.
Natuurontwikkelingsprojecten kennen een lange doorlooptijd vanwege onderhandelingen over grondtransacties, cofinanciering en afstemming met stakeholders. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van subsidies.
Toelichting Reserve Klimaatfonds (stand 31/12/16 € 0,506 miljoen)
Opbrengsten uit klimaatprojecten worden in deze reserve gestort waaruit de komende jaren weer nieuwe projecten uit gefinancierd kunnen worden.
Investeringen uit deze reserve die zich op termijn terug verdienen, worden teruggestort, waardoor de reserve Klimaatfonds deels een revolverend karakter heeft.

Het Klimaatfonds wordt gevoed met opbrengsten uit het project windturbines Hazeldonk. Hieruit heeft de gemeente Breda een bijdrage van € 0,249 miljoen in 2016 ontvangen (waarvan € 0,044 miljoen voor afdracht aan de afdeling vastgoedontwikkeling, resteert € 0,249 voor de reserve klimaatfonds).

Toelichting Reserve Bodemfonds (stand 31/12/16 € 1,880 miljoen)
Door het Rijk beschikbaar gestelde gelden voor bodemsanering worden in één reserve gebracht.
Breda ontvangt 1 bodemgeldstroom: Wet bodembescherming(DU), deze wordt via het gemeentefonds beschikbaar gesteld. In 2016 is per saldo € 0,429 miljoen toegevoegd aan de reserve Bodem.

In 2016 waren géén kostbare actieve beheers-/saneringsmaatregelen noodzakelijk. Andere instrumenten zoals onderzoek en bemiddeling waren voor de beheersing van de humane risico’s toereikend.
In Breda is een groot aantal saneringen al voltooid. Het aantal spoedlocaties is verminderd tot ongeveer een dozijn. Locaties met humane risico’s zijn er niet meer, wel locaties waar verspreiding een risico vormt. In veel gevallen heeft gericht onderzoek kunnen aantonen dat een (spoed)sanering niet noodzakelijk is. We blijven dan het grondwater monitoren om de vinger aan de pols houden. Dat blijft in de toekomst geld kosten maar veel minder dan een sanering. Minstens voor de duur van de convenantsperiode (tot 31.12.2020) houden we bodemsaneringsgeld in reserve maar ook daarna voor situaties waarin, onverwacht of vanwege ruimtelijke ontwikkelingen, een sanering noodzakelijk wordt. Saneringskosten zijn vaak fors: van tonnen (bijv. Doornboslaan, Chr. Huijgensstraat, Molenkwartier, Klavers-Jansen) tot ruim een miljoen (bijv. Haagweg, Kop Kievitsloop, Gasfabriek) of meer: de sanering van tuinen bij 72 woningen aan de Hoornwerkstraat in 2001 kostte 6,5 miljoen.

Mutaties in voorzieningen

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties		Stand op
	Voorziening programma 3		1-1-2016			31-12-2016
Vrz chasseparking / LED verlichting			235.994	-235.994		0
Vrz Parkeergarage de Prins			146.626	142.062		288.688
Vrz Parkeergarage Concordia			101.672	-29.227		72.445
Vrz Parkeergarage Barones			2.000.483	-897.774		1.102.709
Vrz Parkeergarage Chassé			-449.093	958.035		508.942
Vrz Parkeergarage Turfschip			331.106	16.980		348.086
Vrz Fietsenstalling Oude Vest			-9.654	27.522		17.868
Vrz Fietsenstalling Nieuwstraat			31.307	17.879		49.186
Vrz planmatig onderhoud VO			771.066	2.224.798		2.995.864
Vrz. verkeersregelinsta. (VRI's)			0	626.733		626.733
Vrz verlieslatende contracten			9.024.796	-4.228.435		4.796.361
Totaal			12.184.303	-1.377.420	10.806.883

Voorziening verkeersregelinstallatie (VRI's):
Met ingang van 2016 is voor de reguliere onderhoudsactiviteiten voor het in stand houden van de verkeersregelinstallaties een voorziening kapitaalgoederen gevormd. Jaarlijks wordt € 900.000 gedoteerd vanuit de exploitatie, de werkelijk kosten worden onttrokken uit de voorziening.
Parkeren
De mutaties betreffen de stortingen conform begroting 2016 en de onttrekkingen van de werkelijke onderhoudslasten

Verlieslatende contracten
Op basis van recente taxaties kan een deel van de voorziening vrijvallen.

Planmatig onderhoud
De voorziening planmatig onderhoud is opgehoogd met € 2,2 miljoen. Deze dotatie bestaat uit de jaarlijkse dotatie van € 0,57 miljoen. Aanvullend hierop is een dotatie van € 1,5 miljoen gedaan om de komende jaren binnen de begrote dotatie van € 0,57 miljoen te kunnen blijven. Daarnaast is in verband met de aankoop van Stationsplein 56 een dotatie van € 0,15 miljoen gedaan voor achterstallig onderhoud. Deze is benodigd om het pand weer (tijdelijk) verhuurbaar te maken.

Investeringen

Omschrijving	Beschikbare investeringen 2016	Werkelijke uitgaven tm 2016	Vrijval 2016	Nog beschikbaar eind 2016	Wat is meer/-minder nodig voor ctc	Verwachte uitgaven 2017	Verwachte uitgaven 2018	Verwachte uitgaven 2019 ev
3. Duurzaam wonen in Breda
Mobiliteit	24.632	12.439	-556	11.638	0	6.737	4.764	136
Parkeren	2.089	1.669	-155	265	0	265	0	0
Milieubeheer	145	78	0	67	0	67	0	0
Natuur- en milieueducatie	117	20	0	97	0	97	0	0
Grondexploitatie ten behoeve van de woningbouw	3.733	455	0	3.278	0	3.078	200	0
Stedelijke planning en programmering	9.453	4.568	0	4.886	0	4.454	432	0
Wonen	257	59	0	197	0	197	0	0
Totaal	40.427	19.287	-710	20.429	0	14.896	5.396	136

Wonen: Het betreft krediet Verplaatsing van kermisexploitanten.
Mobiliteit: Voor het programma Beter Benutten gaan de kosten gemaakt worden in 2017 en 2018, daarnaast dient het project HOV busbaan langs het spoor nog afgewikkeld te worden.
Parkeren: De vrijval van investeringen betreft een aanbestedingsvoordeel.
Stelselwijziging Grexen 2012: Het krediet voor de Stelselwijziging Grexen 2012 heeft een doorloop naar 2017 voor € 2,9 miljoen. Met betrekking tot de Princenhagelaan en Waterakkers. In 2018 zal er teven € 0,2 mio benodigd zijn voor het afronden van de werkzaamheden.
Amphia:Het krediet voor Amphia heeft een doorloop naar 2017 voor € 1,7 miljoen en 0,1 mio naar 2018. Na afronding van de bouwwerkzaamheden van Amphia zal het krediet voor € 3,7 mio doorlopen in 2019 en 2020.

Toelichting investeringen (op hoofdlijnen)

Mobiliteit: uitvoeringsprogramma 2016
Een deel van de maatregelen die opgenomen zijn in het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit 2014-2018 zijn begin 2015 ingebracht onder het programma Beter Benutten. In dit programma werken Rijk, regio en bedrijfsleven samen om de bereikbaarheid in de drukste regio's te verbeteren. Onder de naam Corridor-Zuid gaat het hierbij voor Breda om een samenhangend pakket van maatregelen waarmee de singelring kan worden ontlast, de binnenstad beter bereikbaar wordt en Breda laat zien dat ze meer is dan een autostad. Vanuit het programma Beter Benutten is inmiddels door het Rijk een bijdrage toegezegd van € 4,4 miljoen, daarnaast is aanvullende financiering vanuit de Provincie mogelijk; deze bijdragen zijn nu in het investeringsplan opgenomen.

Thema	3.4:	Bereikbaar Breda
Product 3:		Parkeerbelasting
Wat wilden we hiervoor doen

Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting

Thema	3.4:	Bereikbaar Breda
Product 1b:		Mobiliteit (aanvulling)
Wat wilden we hiervoor doen

Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie
Toelichting