Toelichting financiële begrippen

Begrip

Omschrijving

Actuele begroting

De laatste door de raad vastgestelde begroting inclusief alle tussentijdse begrotingswijzigingen.

Algemene reserve

Reserve als buffer voor risico’s die de gemeente loopt. Deze reserve hoort bij het weerstandsvermogen.

Algemene uitkering

Uitkering uit het Gemeentefonds. Financiering vanuit het Rijk aan gemeenten op basis van maatstaven. De uitkering is gebaseerd op de financiële verhoudingswet en is niet geoormerkt.

Baten

Inkomsten/opbrengsten van de gemeente.

Baten-lastenstelsel

Stelsel voor uitgaven en ontvangsten in de periode waarin verbruik van goederen en diensten plaatsvindt (baten ontstaan). Dit begrip is verderop toegelicht.

Begroting

De begroting geeft op hoofdlijnen het beleid van de gemeente weer, ingedeeld naar programma’s en thema`s. Per programma of thema geeft de begroting inzicht in doelstelling van het beleid, benodigde activiteiten en hiermee samenhangende lasten en baten. De gemeenteraad stelt de begroting vast. Dit gebeurt uiterlijk 15 november van het voorafgaande jaar.

Begrotingswijziging

Een aanpassing van de begroting tijdens het begrotingsjaar. De aanpassing gebeurt door de raad.

Berap

Bestuursrapportage met tussentijdse verantwoording en nieuwe ontwikkelingen. De rapportage maakt het voor de gemeenteraad mogelijk om tussentijds bij te sturen.

Bestemmingsreserve

Reserves voor een bepaald bestedingsdoel, dat de raad bepaalt. Deze reserves horen in beginsel bij het weerstandsvermogen.

Besluit begroting en verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV)

Wettelijke voorschriften voor verslaggeving bij gemeenten en provincies. Hierin staan ook inrichtingsvoorschriften voor programmabegroting en –verantwoording.

Doelmatigheid (efficiency)

De mate waarin een geleverde prestatie is uitgevoerd tegen de minimale inzet van middelen. Verbeteringen op dit vlak zijn vaak verbeteringen van de bedrijfsvoering.

Doeltreffendheid (effectiviteit)

De mate waarin een product/prestatie bijdraagt aan de uitvoering van de doelstellingen. Verbeteringen verhogen vaak het resultaat.

Doeluitkering

Specifieke uitkering van het Rijk aan gemeenten voor specifieke taken. Doeluitkeringen zijn geoormerkt en niet vrij besteedbaar.

Incidenteel

Uitgaven of inkomsten die eenmalig zijn en niet terugkeren.

Investering

Uitgaven voor zaken met een meerjarig nut. Dit begrip is verderop toegelicht.

Lasten

De uitgaven/kosten van de gemeente.

Onrendabele investering

Investeringen die alleen kunnen plaatsvinden dankzij een bijdrage uit algemene middelen.

Rendabele investering

Een investering die volledig gedekt is uit opbrengsten en waarvoor geen bijdrage vanuit de algemene middelennodig is.

Reserves

Reserves zijn het vermogen van de gemeente. Ze zijn vrij te besteden. Dit begrip is verderop toegelicht

Stelpost

Een begrotingspost die niet specifiek hoort bij programma’s of projecten in de begroting. Toerekening kan op een later moment plaatsvinden.

Structureel

Jaarlijks terugkerende lasten en baten. Uitgangspunt is dat de structurele baten structurele lasten dekken.

Verantwoording (jaarrekening)

De jaarrekening laat het op hoofdlijnen uitgevoerde beleid van de gemeente zien, ingedeeld naar programma’s en projecten. Per programma en project geeft de jaarrekening inzicht in doelstelling van het beleid, welke activiteiten zijn uitgevoerd en wat het dat jaar per saldo kostte. De gemeenteraad stelt de jaarrekening vast, uiterlijk 15 juli na het afgelopen begrotingsjaar.

Voorzieningen

Voorzieningen zijn posten op de balans, waaruit toekomstige voorwaardelijke uitgaven kunnen voortvloeien . Vaak zijn plannen en gedegen inschattingen nodig om het voorwaardelijke karakter en de dekkendheid van de voorziening te kunnen invullen. Dit begrip is verderop toegelicht.

Weerstandscapaciteit

De elementen waarmee de gemeente tegenvallers opvangt. De weerstandscapaciteit heeft een incidenteel en een structureel deel. Het vrij besteedbare deel van de reserves bepaalt deels de omvang van de weerstandscapaciteit.

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen is het verschil tussen weerstandscapaciteit en de inschatting van de risico’s. Het is de buffer om risico’s op te vangen, zonder aanpassing van de begroting en het beleid. Dit begrip is verderop toegelicht.

Stelsel van baten en lasten
De financiële wereld maakt onderscheid in inkomsten en uitgaven vs. baten en lasten.

Inkomsten zijn de inkomende geldstromen, uitgaven de uitgaande geldstromen. De daadwerkelijke financiële stroom is leidend. Lasten en baten zijn inkomsten en uitgaven in een bepaald jaar. De betaling zelf bepaalt dus niet, maar het jaar waarop de betaling betrekking heeft. Een voorbeeld van een last die geen uitgave is, is de afschrijving van een gebouw. Het gebouw is eerder neergezet en leidde in die tijd tot een uitgave. De lasten horen bij de jaren waarin het gebouw gebruikt wordt. Dit doet recht aan het feit dat het gebouw op meerdere jaren betrekking heeft en dus meerdere jaren tot last is.