Programma 2Ondernemend Breda

* (exclusief) reserves

Begroot € 83.884

Realisatie € 79.384

Verschil * € -4.500

Begroot € 30.081

Realisatie € 35.813

Verschil * € 5.733

Lasten Baten

Onze ambitie in de Begroting 2016

Breda heeft veel dynamiek en potentie. Onze economie is weerbaar vanwege de veelheid aan soorten bedrijven en instellingen. Veel succesvolle ondernemers maken Breda krachtig. Werken in Breda kan op veel terreinen en niveaus.

Het ROC West-Brabant en onze top HBO instellingen zorgen voor goed opgeleid personeel.

Breda nodigt uit om te ondernemen en om er te verblijven. Het vestigingsklimaat moet aantrekkelijk zijn. Zo blijft de werkgelegenheid voor Breda en de regio op peil en groeit door. Een prettig woon- en leefklimaat draagt daar aan bij.

Een goed gevarieerd cultureel aanbod, veel evenementen en een breed onderwijsaanbod houden Breda aantrekkelijk om te verblijven, te ontwikkelen, te leren en te werken.

Breda heeft behoefte aan focus en innovatie. Hiervoor tekenen we het 'Verhaal van Breda' op.

Externe ontwikkelingen in het afgelopen jaar

De economie is in 2016 licht verbeterd na een lange periode van teruggang. De eerste tekenen van herstel tekenen zich af, met lichte verbeteringen op de arbeidsmarkt. Het jaar heeft in het teken gestaan van het aanbrengen van focus. Deze is vastgelegd in een nieuwe lokale Economische agenda en het Verhaal van Breda is opgetekend. Ook in de regionale samenwerking is toegewerkt naar een focus op de ruimtelijke en economische samenwerking in het gebied. Inhoudelijk blijft de focus liggen op logistiek, biobased economy en maintenance. Zie hiervoor ook Programma 4 thema 4.6 Verbindend Bestuur. In het kader van Via Breda is een mijlpaal bereikt met de opening van de nieuwe OV-terminal en de vastgoedontwikkeling in de onmiddellijke nabijheid, met niet in de laatste plaats de start van de bouw van het nieuwe gerechtsgebouw.

In juli 2016 werden “Breda Doet, Samen Verder” en “Aan Tafel” door het college en de raad vastgesteld. Hiermee wijzigde de wijze van subsidiëring van het voorliggende veld op het sociale domein ingrijpend. “Breda Doet, Samen Verder” geeft het inhoudelijke kader en het is nu aan thematafels en wijkplatforms om te adviseren over de aanpak en activiteiten en de daarvoor (binnen het beschikbare subsidieplafond) in te zetten middelen. Het proces met thematafels is net voor de zomer van 2016 gestart. In de loop van de tweede helft van 2016 startte de inrichting van de wijkplatforms. Via wijkplatforms worden initiatieven uit de wijken en dorpen gestimuleerd en ondersteund. De onderdelen uit de thema’s “Onderwijs” en “Leefbaarheid” van programma 2 komen terug in ‘Breda Doet, Samen Verder’ en zijn opgepakt door de thematafel Breda Leert en de Wijkplatforms.

De thema`s

Grote projecten in de stad

Wat wilden we bereiken?

Breda kent verschillende locaties en ontwikkelingen die aangemerkt worden als groot project. Voorbeelden hiervan zijn de ontwikkeling rondom het Amphia Ziekenhuis, het doortrekken van de Mark, woningbouw en winkellocatie in Teteringen, de ontwikkelingen rondom de Gasthuisvelden, de afwikkeling van de Bavelse Berg en Via Breda.

Via Breda:

Met Via Breda transformeren we de Spoorzone. In zo’n 20 jaar tijd ontstaat hier een nieuw stadsdeel. Dat doen we samen met betrokken eigenaren, marktpartijen en bewoners. Door een mix van functies ontstaat een duurzaam, attractief en levendig gebied, met ruimtelijke kwaliteit en goed bereikbaar voor alle vervoer. Dit versterkt de sociaal economische structuur, verbetert de bereikbaarheid en versterkt de bestaande buurten.

Evenementenzone:

De evenementenzone aan de voet van de Bavelse Berg wordt een nieuwe toeristische trekpleister voor Breda. Na het afronden van de planologische voorbereiding, is in 2015 gestart met de aanleg van deze zone. In 2016 zal de gehele zone afgerond worden door de ontwikkelaar en zal het gebied als geheel klaar zijn voor gebruik. Daarmee is Breda een hoogwaardig, regio-overstijgend evenementen- en vrijetijdsgebied rijker en kan zij uitgroeien tot volwaardige evenementenstad.

Wat wilden we hiervoor doen?

Met integraal management sturen we op programmadoelen (marketing, acquisitie, communicatie, programma- en omgevingsmanagement). Met het afronden van het nieuwe station van Breda en de buitenruimte in 2016 en 2017 komt het project Via Breda in een nieuwe fase. Het accent ligt dan op gebiedsontwikkeling van het Stationskwartier, Drie Hoefijzers en het Havenkwartier.

We gaan in gesprek met vastgoedeigenaren over de herontwikkeling van het KPN gebouw en de renovatie van de Houtmarktpassage. Nadat de financiering van het Amphia is gerealiseerd, gaan we aan de slag met het uitvoeren van de aanpassingen aan de openbare ruimte. We faciliteren marktpartijen en begeleiden hen bij de realisatie van projecten.

Voor grootstedelijke ontwikkelingen is een Fonds Stedelijke Ontwikkeling in het leven geroepen.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Via Breda:

De in 2016 gerealiseerde doelen van Via Breda zijn opgenomen onder de indicatoren van het product “Via Breda”.

Evenementenzone:

Met de bouw en ingebruikname van de (mega)bioscoop en de organisatie van een viertal evenementen op het buitenterrein, is de exploitatie van het evenementencomplex Breepark in een volgende fase is terecht gekomen. Daarnaast is de bouw van de evenementenhal in 2016 gestart, met als doel deze in 2017 op te leveren en in gebruik te nemen.

Zoete Delta / Markoevers:

Met de eigenaar van het terrein van de voormalige suikerfabriek is een verkenning opgestart naar de mogelijkheden van het gebied. De uitkomst van deze verkenning is begin 2017 opgeleverd.

Gasthuisvelden:

In september 2016 heeft de gemeenteraad de visie “gebiedsontwikkeling Gasthuisvelden” vastgesteld. De bijbehorende schakelkaart is een instrument waarbij de fasering van deelprojecten kan worden afgestemd op de dynamiek van de stedelijke ontwikkeling. De visie is het resultaat van samenwerking tussen gemeente en andere vastgoedeigenaren in het gebied.

Aansluitend op de visie wordt thans gewerkt aan de opvolgende besluitstukken die de visie naar realisatie moeten brengen. Prominente onderwerpen daarin zijn afronding van de rivier de Mark door de binnenstad en de herbestemming van incourante kantoorgebouwen. Daarnaast is er speciale aandacht voor het stimulerend effect van de gebiedsontwikkeling op (het leven in) de omliggende buurten en de wervende kracht van de stad op het gebied van (vrije tijds) economie.

Amphia:

In 2016 is de nieuwe parkeergarage van Amphia opgeleverd. Vervolgens is de bouw van het nieuwe ziekenhuis gestart. De werkzaamheden in verband met de aanpassingen aan de infrastructuur zijn ook in 2016 gestart.

KPN gebouw en Houtmarktpassage:

De gemeente is in gesprek met de vastgoedeigenaren van het KPN gebouw en de Houtmarktpassage. Dit heeft in 2016 nog niet tot concrete resultaten geleid.

Daarnaast vindt er een steeds verdere verschuiving van sloop / nieuwbouw naar herbestemming plaats. Dit is mede ingegeven door de keuze voor een compacte stad (structuurvisie Breda2030). In 2016 is gewerkt aan een fors aantal herbestemmingen, een groot deel hiervan zijn inmiddels herbestemd of in uitvoering. Vaak betreffen het panden in de bebouwde kom waar een (aangepaste) woonfunctie in komt en agrarische bebouwing die omgezet wordt naar wonen. Daarnaast zijn er herbestemmingen naar bijvoorbeeld kantoren of zorg (bijvoorbeeld het Klooster naast de Heilig Hartkerk). De meest in het oog springende herbestemming die in 2016 is gerealiseerd is het Hotel Nassau in het voormalige kloostercomplex in de Nieuwstraat. Daarnaast is het mede financieren (in samenwerking met de provincie Noord-Brabant en het Nationaal Restauratiefonds) van de laatste fase van herbestemming van het brouwhuis het vermelden waard.

Wat was de uitdaging?




Status van de indicator

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document

Gerelateerde producten

Via Breda

Risico's

Voor de risico’s met betrekking tot projecten van derden wordt verwezen naar de paragraaf Risicomanagement en Weerstandsvermogen.

Thema	Grote projecten in de stad
Product 1:	Via Breda
Wat wilden we hiervoor doen
De OV-Terminal en de ruimte er omheen inrichten. Van het Stationskwartier maken we een hoogwaardig gebied voor wonen en werken op topniveau. Gebied ontwikkelen van Drie Hoefijzers Noord. Strategie en stappenplan voor het Havenkwartier vaststellen. Veranderen van delen van het Havenkwartier en vervolg van het experiment Via Breda Broeit.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
De opening van de OV-Terminal (twee maanden eerder dan gepland) op 8 september was een majeure mijlpaal in de realisatie van de programmadoelen. Met het Gerechtsgebouw in aanbouw, de succesvolle tender voor de Coulissen West met de gunning voor het plan 5 Tracks, het vastgestelde bestemmingsplan Drie Hoefijzers Noord en realisatie van de buitenruimte zijn daarnaast bepalende stappen gezet. Het betekent dat fysieke inspanningen van gemeente en andere overheden voorspoedig verlopen en ook marktpartijen zich aan de realisatie programmadoelen verbinden. Met de start van de treinbediening via het HSL-spoor naar België straks zijn de randvoorwaarden compleet. Het behaalde tempo betekent ook dat de inspanningen verschuiven van voornamelijk door overheid geïnitieerde activiteiten naar inspanningen die vooral samen met marktpartijen, partners uit het veld en de stad en dorpen tot stand gaan komen. Het binden en verbinden van deze partijen aan de doelen vraagt om nieuwe inzet en perspectief op de ontwikkeling van Via Breda en de gemeente. Heel concreet worden nieuwe contouren zichtbaar in de gebiedsontwikkeling van het Havenkwartier waarvoor gestart is met een visieontwikkeling. Of de daar inmiddels gevestigde cultuurinitiatieven kunnen doorgroeien naar een hoger niveau is een vraag die nu te beantwoorden is. Het gehele Havenkwartier lijkt in een versnelling te komen op basis van bewegingen in de markt. Dit leidt tot een snellere investeringsbehoefte dan eerder voorzien. Daarnaast wordt duidelijk dat de verdere gebiedsontwikkeling gebaat is bij duidelijkheid over verbeteringen in de verkeersstructuur ten noordwesten van de binnenstad zoals deze nu in het kader van de Markoevers studie wordt verkend. Het blijvend op de kaart zetten van Via Breda als onderdeel van “het verhaal van Breda” is wezenlijk in de verdere ontwikkeling van Via Breda. Daarnaast is de opening van de treinverbinding met België van belang om het internationaal perspectief op de kaart te zetten. Hier moeten de laatste hobbels snel weggenomen worden. De verandering van een door de overheid geïnitieerde operatie naar een door markt geadopteerde opgave vergt nieuwe inspanningen en een doordachte marktbenadering die niet alleen in het perspectief van Via Breda maar juist vanuit de kwaliteiten van de stad en dorpen als geheel is op te pakken. De markt is hierin breed te benaderen. Het gaat daarbij zowel om vastgoedpartners als om partijen uit het culturele veld die door kunnen groeien. Bereikbaar, bourgondisch, internationaal, dynamisch zijn hierin de kernbegrippen voor Via Breda. Een aantal basisdoelen is gerealiseerd. In financiële zin nemen risico’s substantieel af en zet ook de ontwikkeling van de businesscase de stabiele positieve trend door. Voor het Havenkwartier komen echter nieuwe (ook financiële) keuzes aan de orde voor de inzet van middelen voor de komende periode. Daarnaast is aan de orde een goede overdracht aan beheer vorm te geven en de ontwikkeling van de Spoorbuurt onder de loep te nemen.

Dynamische stad

Wat wilden we bereiken?

Cultuur is belangrijk voor mensen, voor hun welzijn, als verbindende factor en als economische drager van de stad, dorpen en wijken. Het draagt ook bij aan een interessant vestigingsklimaat.

Cultuur zorgt ook voor werkgelegenheid, zoals ondersteunen van creatieve starters en verbinding tussen cultuur, economie, onderwijs en bedrijven. Samen met de inwoners van de stad, de dorpen en de wijken geven we vorm aan cultuur in Breda.

De nieuwe community biedt iedereen ruimte voor activiteiten, ideeën, samenwerking en informatie. Dit geldt op het niveau van stad, wijk en dorp. Cultuur tot in de haarvaten, meedenken is meedoen.

Wensen worden werkelijkheid als mensen er hun schouders onder willen zetten.

Daarnaast heeft Breda een rijke historie. We willen deze historie, zichtbaar in het erfgoed van Breda, nog beter beleefbaar maken. Breda verdient een attractief stedelijk museum, dat in de plaats komt van de twee bestaande musea. Het nieuwe museum biedt het 'Verhaal van Breda', 'Beeld en Verbeelding' in combinatie met themapresentaties.

Wat wilden we hiervoor doen?

De unieke combinatie tussen erfgoed en beeldcultuur versterken.

Samen met de bewoners evalueren en herijken van Factor C.

Stadsverhalen en de nieuwe erfgoedvisie ‘Erfgoed in Context’ maken het Bredaas erfgoed beter beleefbaar.

Samen met de stad, de dorpen en de wijken geven we vorm aan cultuur in Breda.

De vele evenementen geven een toeristische en economische impuls aan de kunst en cultuur in Breda en de regio.

Er komt één stedelijk aantrekkelijk museum met de thema’s het 'Verhaal van Breda' en 'Beeld en Verbeelding'.

We bouwen een online / offline community voor culturele initiatieven.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Met het traject CultuurBreda wordt de huidige beleidsnota geactualiseerd. In dit kader zijn met de stad drie richtinggevende thema’s bepaald voor de toekomst. Excellentie (zogenoemde ‘Briljantjes’): het versterken van de internationale / nationale topkwaliteit in het cultuuraanbod, het Makersklimaat: het versterken van de positie van culturele en creatieve makers in Breda en Verbindingen: het versterken van de relatie tussen cultuur en andere sectoren in de stad.

De procesgroep CultuurBreda is opgegaan in de on- en offline community CultuurBreda. In de community is gewerkt aan het uitbouwen van CultuurBreda door co-creatie en delen. Dat heeft concreet geleid tot de start van een tweemaandelijks terugkerend cultuurcafé en het delen van plannen in de community. Er zijn plannen ontwikkeld door culturele initiatiefnemers voor projecten op onder andere het gebied van dance, het Makersklimaat in Breda en de verbinding met de wijk (o.a. cultuureducatie en –participatie). Daarnaast is er een regeling ontwikkeld voor excellente plannen en planvorming voor de genoemde thema’s en is er een aanvulling gemaakt op de nadere regels voor subsidieverstrekking in het cultuurveld.

De Open Monumentendag Breda was buitengewoon succesvol. In 2016 waren er 30.000 unieke bezoekers welke gezamenlijk bijna 80.000 locatiebezoeken hebben afgelegd. Ongeveer de helft van de bezoekers kwam van buiten Breda. Breda behoort hiermee al enige jaren tot de top-5 van meest bezochte Open Monumentendagen in Nederland. In 2016 is de dag voor het eerst bottum-up georganiseerd. Naast een aantal verrassende locaties en een bijzondere programmering is het draagvlak voor deelname aan de Open Monumentendag Breda bij scholen, culturele/historische verenigingen en eigenaren van monumenten sterk toegenomen.

Wat was de uitdaging?




Status van de indicator

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document
mei 2015	Kaderstellend	Voorjaarsnota 2015 Breda
2015	Kaderstellend	Herijkte erfgoedvisie
	Kaderstellend	Factor C culturele toekomst van Breda

Gerelateerde producten

Risico's

Het jaar 2016 was het laatste jaar van de landelijke cultuurplanperiode 2013-2016. Een aantal culturele instellingen binnen de hoofdstructuur kijkt terug op een aantal moeilijke jaren in financieel opzicht. Onder meer veroorzaakt door het wegvallen van subsidies van derden (rijk en provincie) en de economische situatie. Culturele instellingen hebben noodgedwongen geanticipeerd op deze omstandigheden, onder andere met krimpen van personeel, verminderen van activiteiten of samenwerking te zoeken. In het jaar 2016 was bij veel instellingen sprake van herstel zowel in bezoekcijfers en inkomsten.

Een blijvende financiële impuls op cultuur is nodig voor een stabiele culturele hoofdstructuur, nieuwe culturele initiatiefnemers en het verankeren van cultuureducatie en –participatie in Breda. Daarbij kan meer worden bereikt met de mogelijkheden die externe fondsen, waaronder het provinciale Fonds Brabant C, bieden.

De culturele infrastructuur c.q. bestel van Breda heeft te maken met veranderingen. Nieuwe vormen van cultureel ondernemerschap en samenwerking ontstaan en zijn nodig om cultuur in brede context een impuls te geven. Vast staat dat cultuur bijdraagt aan de kwaliteit van leven en werken in Breda.

Thema	Dynamische stad
Product 1:	Cultureel erfgoed
Wat wilden we hiervoor doen
Versterken van de unieke combinatie erfgoed, beeld en verbeelding (beeldcultuur), samen met ondernemers en City of Imagineers. Concept Stadsverhalen voor beleefbaar Bredaas erfgoed uitwerken. Uitvoeren van de herziene erfgoedvisie ‘Erfgoed in Context’ (o.a. de nieuwe Erfgoedwet, Omgevingswet en het Omgevingsplan). Erfgoed van de kunstenaar Van Gogh nauwer verbinden met de regio West-Brabant geeft een toeristische en economische impuls aan Breda en de regio.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
In toenemende mate wordt uitvoering gegeven aan de combinatie erfgoed, beeld en verbeelding (beeldcultuur). Voorbeelden hiervan zijn het project Blind Walls Galerie en de realisatie van een nieuwe fontein op het kasteelplein. Waar mogelijk worden (cultureel) ondernemers en de City of Imagineers betrokken bij projecten. Het Stedelijk Museum Breda wordt een belangrijke pijler in de combinatie erfgoed en beeldcultuur. In 2016 zijn hierin de eerste stappen gezet. Zowel het stadsarchief als de Nieuwe Veste hebben projecten opgestart om verhalen van inwoners van de gemeente Breda op te halen. De nieuwe citymarketingorganisatie heeft beschikking over deze verhalen om lading te geven aan het Verhaal van Breda. Na het jubileumjaar zijn diverse projecten tot stand gekomen rond het thema Van Gogh. De pop-up tentoonstelling in het station is succesvol en wordt in 2017 gecontinueerd. Er is in 2016 een intensivering van de samenwerking met Zundert en EttenLeur tot stand gebracht. Deze samenwerking is zowel publiek als privaat (stichting Cultuurbehoud Breda) en wordt in 2017 verder uitgewerkt. In 2016 is een start gemaakt met het organiseren van de viering en herdenking van de Vrede van Breda. In de zomer van 2017 is het 350 jaar geleden dat dit verdrag in het Kasteel van Breda gesloten werd. Gedurende de zomerperiode in 2017 zal door en met de stad en dorpen voor een breed publiek een aantrekkelijke manifestatie worden georganiseerd. Voor de realisering van een Generaal Maczek memorial aan de Ettensebaan is een plan van aanpak en schetsontwerp gerealiseerd voor de ontwikkeling van het memorial. De intentie is om het memorial eind 2018 te realiseren, vooruitlopend op het themajaar Crossroads 1940-145, 75 jaar bevrijding van Brabant.

Thema	Dynamische stad
Product 2:	Cultuurpresentatie
Wat wilden we hiervoor doen
Samen met de stad, dorpen en wijken vorm geven aan cultuur in Breda. Plannen van de online / offline community uitvoeren. Er komen kaders voor de Rijkskunstenplanperiode 2017-2020. We geven een toeristische en economische impuls aan kunst en cultuur in Breda en de regio, door evenementen als Breda Photo, het Graphic Design Festival, de projectie op het Spanjaardsgat, “muren van de stad” en invulling van het havenkwartier/spoorzone.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
In het kader van de nieuwe Rijkskunstenplanperiode 2017-2020 zijn meerjarenafspraken gemaakt met culturele organisaties in het kader van de Culturele Hoofdstructuur. De hoofdstructuur is uitgebreid en versterkt met de volgende organisaties: BredaPhoto, Graphic Design Festival (Blind Walls Gallery), Schippers&VanGucht en LeineRoebana. In het kader van de gebiedsontwikkeling in het Havenkwartier is met culturele organisaties een artistiek profiel opgesteld dat de basis vormt voor de businesscase van een culturele hub in dit gebied, die in 2017 wordt ontwikkeld. Daarnaast wordt cultuur ook besproken in de geplande Krachtateliers in 2017. Dit zijn bijeenkomsten om input te krijgen voor het gebiedsperspectief, van bewoners, ondernemers, innovators en andere betrokken partijen. In het eerste krachtatelier in november 2016 is de identiteit en de kwaliteit van het gebied besproken. Daarnaast vormt CultuurBreda het on- en offline platform voor cultuur. Voor het rijkskunstenplan is er een aanvang gemaakt met een taskforce waarin de B5 en de provincie samenwerken om te komen tot een duurzaam Brabants groeimodel, waarin bewoners en bezoekers kunst en cultuur meemaken als vitaal onderdeel van een betekenisvol bestaan in een dynamische gemeenschap. Producenten en presentatieplekken maken de gemeente mee als essentiële bouwstenen van een levendige en leefbare gemeente. Doel is een betere samenhang en integrale aanpak voor cultuur in Brabant en afstemming en samenwerking hierover met het rijk. In 2017 zal dit leiden tot een concreet voorstel waarin een koers gericht op vernieuwing en doorontwikkeling van de kunsten is opgenomen. In 2016 heeft de editite van BredaPhoto meer dan 80.000 bezoekers bereikt in Breda. In het kader van Blind Walls (de muren van de stad) is een flink aantal muren opgeleverd, onder andere in de Haagdijk, de wijk Linie langs de spoorlijn, de Lunettunnel en in het nieuwe station aan de Stationslaan. Eind 2016 is de gemeente akkoord gegaan en heeft budget beschikbaar gesteld voor de uitvoering van noodzakelijke aanpassingen aan het pand Keizerstraat 101, waar poppodium Mezz is gevestigd. Gemeente Breda werkt samen met Mezz en de architect de plannen verder uit, waarna de verbouwing vermoedelijk in de zomer van 2018 plaats gaat vinden.

Thema	Dynamische stad
Product 3:	Musea
Wat wilden we hiervoor doen
Eén stedelijk aantrekkelijk museum met de thema’s “Het verhaal van Breda” en “Beeld en Verbeelding”.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
MOTI en het Bredaas Museum zijn per 1 januari 2017 gefuseerd tot het Stedelijk Museum Breda, met een vaste locatie aan de Boschstraat. In de eerste maanden van 2017 is de locatie aan de Boschstraat verbouwd.

Thema	Dynamische stad
Product 4:	Bredaas museum
Wat wilden we hiervoor doen
Eén stedelijk aantrekkelijk museum met de thema’s “Het verhaal van Breda” en “Beeld en Verbeelding”.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
Het Bredaas museum en MOTI zijn per 1 januari 2017 gefuseerd tot het Stedelijk Museum Breda, met een vaste locatie aan de Boschstraat. In de eerste maanden van 2017 is de locatie aan de Boschstraat verbouwd.

Thema	Dynamische stad
Product 5:	Media
Wat wilden we hiervoor doen
Plannen van de online / offline community uitvoeren.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
Door een wijziging in het convenant vanuit het ministerie is het streefbedrag per woonruimte bijgesteld naar een streefbedrag per huishouden. Dit streefbedrag per huishouden wordt gebruikt als kader voor het verlenen van de bekostiging aan de lokale omroep. In dat kader is voor het jaar 2016 het volgende bedrag toegekend: € 111.000,-

Onderwijs

Wat wilden we bereiken?

Kinderen zijn de volwassenen van de toekomst. Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Daarnaast spelen ook scholen een grote rol in het leven van de jeugd. Bij het leren van de juiste competenties en vaardigheden om te slagen in het leven en op de arbeidsmarkt. Daarom kunnen alle kinderen hun talenten ontwikkelen.

Ieder kind krijgt het onderwijs dat bij hem of haar past. Richting geven aan de waarden 'een leven lang leren' en ’onbegrensd je talenten ontdekken'.

Elke jongere gaat naar of school of werkt. De gemeente komt in beeld als dit niet vanzelf gaat.

De scholen zorgen zelf voor geschikte huisvesting.

Breda als permanente onderwijsstad met een onderwijsagenda.

Van voorschool tot hoger onderwijs. Samen met onze onderwijspartners zetten we in op de uitgangspunten zoals geformuleerd in de gezamenlijke onderwijsagenda Onbegrensd Ontdekken.

Centraal staat de continue dialoog met alle betrokkenen.

Wat wilden we hiervoor doen?

We zorgen dat er geen jongere zonder startkwalificatie van school gaat.

Introductie van een nieuwe aanpak voor voortijdig schoolverlaten en voorkomen van schooluitval, onder andere door het aanstellen van een Stedelijk Coördinator Voortijdig Schoolverlaten.

Er is een goede aansluiting met de arbeidsmarkt voor leerlingen uit het speciaal en praktijkonderwijs.

We geven een impuls aan het technisch onderwijs met de komst van de Techlog campus en de Ontdekfabriek.

Er komt focus op taal-, techniek- en maatschappelijk betrokken onderwijs.

We onderzoeken samen met de regio de mogelijkheid van een Graduateschool.

We zetten in op het benutten en slim verbinden van techniekonderwijs tussen PO, VO en MBO/HBO

Wat hebben we ervoor gedaan?

Voortijdig schoolverlaten:

Jongeren die voortijdig schoolverlaten zonder het behalen van een startkwalificatie (en geen gemeentelijke uitkering ontvangen), ontvangen begeleiding. In 2016 bestond deze begeleiding uit de reguliere begeleiding van het Regionaal Bureau Leerplicht om hen terug naar school te begeleiden. Daarnaast ontvingen deze jongeren training en begeleiding door de inzet van een regionale “matchmaker jongeren (0,5 fte voor Breda) ” richting de arbeidsmarkt.

Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt:

Samen met het onderwijs, bedrijfsleven, UWV en MEE is geïnvesteerd in de verbetering van de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en zijn kwetsbare jongeren ondersteund in het kader van de regionale samenwerking onder de naam “West-Brabant leert of werkt! en de Bredase samenwerking “Baan Brekend Breda”. Kwetsbare jongeren die het onderwijs gaan verlaten en de aansluiting met de arbeidsmarkt dreigen te missen, zijn begeleid en ondersteund. Samen met de scholen Pro/VSO is in een casusoverleg besproken welke ondersteuning nodig was voor deze jongeren en zijn vacatures en informatie gedeeld over de kansen op de arbeidsmarkt met de scholen Pro/VSO in Breda zodat jongeren beter werk kunnen vinden en niet afhankelijk zijn van een gemeentelijke uitkering.

Techlog Campus en Ontdekfabriek:

De ontwikkeling van de Techlog Campus was een particulier initiatief dat in 2016 gestopt is en niet is gerealiseerd. In 2016 zijn er plannen ontstaan voor de ontwikkeling van een 3D campus in Breda. In 2016 is tevens gestart met een Ontdekfabriek onder de naam De Uitvindfabriek in de voormalige Faam fabrieken. De gemeente heeft zich ingezet om met verschillende stakeholders samen het initiatief mogelijk te maken in Breda. Naast het zoeken van een geschikte locatie en een financiële bijdrage heeft de gemeente zich ingezet om haar netwerk zo goed mogelijk te benutten om onderwijspartners te betrekken en het bedrijfsleven. De officiële opening vindt plaats in 2017. Daarnaast is samen met de initiatiefnemers van de Uitvindfabriek ingezet op goede verbinding met het onderwijs, verbinding met de Ladenkast en is gesproken met de onderwijsbestuurders (BOB) over een bijdrage via Breda Doet; Breda Leert in 2017.

Logistiek en onderwijs:

Logistics Connection (voorheen Graduate School Logistiek): het College heeft in 2016 een financiële bijdrage toegezegd aan NHTV voor het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek voor een wo-masteropleiding Logistiek in Breda. De partners in het onderzoek zijn: TiU, TU/e, Dinalog, NLDA, NHTV en provincie Noord Brabant. De resultaten van het onderzoek worden verwacht rond de zomer 2017.

Op het gebied van logistiek is in 2016 met de gemeenteraad gesproken over doorlopende leerlijnen op het gebied van creatieve opleidingen en logistiek. De doorontwikkeling van de aansluitingen van de verschillende opleidingen en opleidingsniveaus.

ROC West-Brabant heeft in dit overleg aangegeven voorbereidingen te treffen voor logistieke opleidingen die aansluiting vinden bij de hbo opleidingen in de regio (NHTV). In 2017 zal dit verder worden uitgewerkt. Bovendien zal er in navolging van de Dag van de Logistiek in 2016, die met meer dan 20 exposanten en 300 bezoekers, die het evenement met een 7,5 waardeerden, zeer succesvol was. Ook in 2017 zal weer een Dag van de Logistiek worden georganiseerd waarbij wordt gekeken of het mogelijk is om de dag verder uit te breiden met meer partners en bezoekers.

Internationale School:

Internationale School Breda (ISB) is de afgelopen flink gegroeid in leerling aantallen. De ISB heeft daarmee een plek verworven voor internationaal onderwijs voor kinderen van internationale kenniswerkers die werkzaam zijn bij bedrijven in Breda en regio. De ISB is nog gevestigd in een tijdelijke gebouw maar ontwikkelt op de huidige locatie aan de Mozartlaan een nieuw schoolgebouw.

Thematafel Breda Leert:

De thematafel Breda Leert heeft gezamenlijk overleg gevoerd over en voor 2017 plannen gemaakt voor de volgende resultaten:

Kinderen komen voorbereid in het basisonderwijs, als extra ondersteuning op het gebied van ontwikkeling of taal nodig is;

Elk kind krijgt het onderwijs dat bij hem of haar past;

Iedereen kan Nederlands spreken, lezen en schrijven.

Aanpak Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) inclusief Voor en Vroegschoolse Educatie (VVE):

Breda werkt in het kader van VVE en OAB aan een gezamenlijke taalaanpak, vanuit de pijler taal in de onderwijsagenda. Vanuit het OAB budget worden alle onderwijsactiviteiten gefinancierd voor kinderen met (dreigende) (taal)achterstanden. Zoals de wettelijke taak van VVE, programma’s om ouders meer te betrekken bij de ontwikkeling van hun kind, Schakelklassen, Eerste Opvang Anderstaligen (278 leerlingen uit 38 landen) , de taalklassen op de JFKennedyschool (75 ouders) en de Weekendschool Breda ‘Petje Af’ (70 leerlingen).

Breda voert voor de leeftijd 0-6 jaar (VVE) uit op basis van het VVE-manifest ‘Taalvaardig in verbinding’. Kinderen met een (dreigende) ontwikkelingsachterstand krijgen, om hen goed voor te bereiden op de basisschool, voorschoolse educatie aangeboden. Dat gebeurt in Breda aan de hand van een strak stappenschema waarbinnen de jeugdverpleegkundige een cruciale rol heeft. Daardoor heeft Breda een opvallend goed (hoog) bereik. Er wordt door ongeveer 400 kinderen met een (dreigende) ontwikkelingsachterstand deelgenomen aan VVE in een georganiseerde voorschoolse opvang. De voorschoolse locaties werken, om een optimale doorgaande leer- , zorg- en ontwikkelingslijn te creëren, nauw samen met de basisschool die in de nabijheid is gesitueerd. De Inspectie van het Onderwijs heeft de VVE in Breda op 8 van de 12 onderdelen beoordeeld als een voorbeeld voor andere gemeenten.

In totaal bestaat het ouderbetrokkenheidsprogramma uit activiteiten/interventies die een doorlopende lijn vormen vanaf de leeftijd van 7,5 maand tot en met de kleuterleeftijd (6 jaar). Ouders worden zo vroeg mogelijk betrokken bij de taal-, denk- en spelontwikkeling van het kind en de ondersteuning is gericht op het vergroten van de op ontwikkeling gerichte interactie tussen ouder en kind door een combinatie van centrum- en thuisgerichte methodieken. Ouders zijn bewust gemaakt van de rol en invloed die ze hebben op de positieve ontwikkeling van hun kind en zij hebben materialen aangereikt gekregen zodat ouders ontwikkelingsgericht met hun kind aan de slag kunnen gaan.

Creativiteit Cultuur & Techniek:

In de onderwijsagenda wordt met onderwijs en partners inhoud gegeven aan het thema creativiteit, cultuur en techniek. In ondermeer de creatieve industrie is de behoefte aan 21ste-eeuwse vaardigheden zoals creativiteit, vermogen tot samenwerken, mediawijsheid en kritisch denken groot. Het Platform Onderwijs2032 signaleert ‘dat onderwijs de creativiteit en de nieuwsgierigheid van leerlingen moet prikkelen en toekomstige burgers moet helpen buiten bestaande kaders te leren denken en werken.’ Juist in cultuur- en techniekonderwijs worden deze vaardigheden geleerd. Daar zet Breda op in met de inrichting van creatieve leeromgevingen voor onderzoekend en ontdekkend leren in de Uitvindfabriek, Nieuwe Veste en binnen het onderwijs zelf.

Datzelfde gebeurt in het hoger onderwijs. Zo is Imagineering is het thema waar veel van de creatieve expertise van ondernemers aan kan worden gelinkt. Dit is een logisch gevolg van de verschillende opleidingen bij Avans (inclusief Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost, AKV St. Joost), NHTV en het ROC West-Brabant. Beeld en verbeelding staan bij veel van de opleidingen centraal zoals Communications and Multimedia Design van Avans, bij Creative Media and Game.

Wat was de uitdaging?

Jongeren met een startkwalificatie
(Het percentage jongeren dat een startkwalificatie heeft)
Zorgen dat jongeren hun leertraject afsluiten met minimaal een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt (diploma HAVO, VWO, MBO-2 of hoger).
Status van de indicator	Op schema
In 2016 is op basis van het Aanvalsplan Tegengaan Voortijdig School Verlaten 2016 – 2017 het aantal Bredase jongeren dat het onderwijs zonder startkwalificatie verlaat, verder omlaag gebracht. Dit positieve resultaat is mede bereikt dankzij regionale samenwerking onder aansturing van het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL). Voor nadere c.q. achtergrondinformatie wordt verwezen naar het Jaarverslag RBL 2016.
Voortijdige schoolverlaters
(Jongeren die voortijdig de school verlaten)
Het aantal jongeren die voortijdig de school verlaten wordt zo veel mogelijk beperkt.
Status van de indicator	Op schema
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Voortijdige schoolverlaters			1,8%
In 2016 is het percentage voortijdig schoolverlaten (VSV) gedaald naar 1,8 %. Het percentage VSV in 2014/ 2015 bedroeg nog 2,1 %. Daarnaast zijn er in Breda in 2016 tevens minder processen verbaal uitgeschreven, minder vrijstellingen verleend en zijn de administratieve processen zijn vereenvoudigd. Voor nadere cijfers en achtergrondinformatie wordt verwezen naar het jaarverslag van het Regionaal Bureau Leerplicht over 2016.
Leer-en/of werktraject
(Jongeren buiten een leer- en/of werktraject)
Het aantal jongeren buiten een leer- en/of werktraject wordt tot een minimum beperkt.
Status van de indicator	Op schema
De samenwerking met het ROC West-Brabant is geïntensiveerd, waardoor meer aandacht is voor voortijdige uitval van studenten van het VMBO en het MBO. Deze onderwijsinstellingen leiden jongeren op voor een baan op (v)mbo-werk- en denkniveau (startkwalificatie). De contacten met het Werkgevers Service Punt zijn versterkt. Uitstroom van jongeren uit de Entree opleiding krijgt meer aandacht en deze werkwijze werpt vruchten af, aangezien in een vroeg stadium aandacht is voor de individuele kwaliteiten van jongeren. Om de doelen te bereiken, werkt de gemeente samen met de partners met als doel: “Elke jongere leert, werkt of krijgt passende zorg”.

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document
mei 2015	Kaderstellend	Voorjaarsnota 2015 Breda
2015	Kaderstellend	Breda doet
2015	Kaderstellend	Breda Basis (kader subsidieuitvraag 2016)
2015	Kaderstellend	Strategische onderwijsagenda 2015-2016

Gerelateerde producten

Risico's

Thema	Onderwijs
Product 1:	Onderwijsbeleid
Wat wilden we hiervoor doen
Een leeromgeving voor taal en techniek, waar kinderen spelenderwijs leren en zich ontwikkelen. Afspraken over tijd en ruimte voor kinderen om te bewegen, sporten en leren gezond te eten en drinken. Betere aansluiting van opleidingen en bedrijfsleven. Creativiteit in de leerlijn, zodat kinderen kennis maken met cultuur, techniek en wetenschap. Basis- en voortgezet onderwijs hebben aandacht voor maatschappelijk betrokken onderwijs (onder andere ouderparticipatie en –betrokkenheid). Jongeren zijn zich bewust van de betekenis van samenleven (ervaring opdoen bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en instellingen). De regeling Kostwinnersgezinnen en de Taalprogramma’s blijven. Samen met onderwijs investeren in de verbinding tussen jeugd en ouderen. Samen met studenten vormgeven aan de introductie in 2016 en aanstellen van de studentenraad 'Breda Studentenstad'. Relatie leggen tussen jeugdhulp en onderwijs voor passend onderwijs op maat voor alle Bredase leerlingen. Tegengaan van voortijdig schoolverlaten, begeleiden van jongeren naar school, vervolgonderwijs of werk. Samen met de provincie onderzoeken we de mogelijkheid van een Graduateschool voor bijvoorbeeld logistiek en security in Breda.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
In de Strategische Onderwijsagenda Breda zijn met het onderwijs en de partners de thema’s en ambities voor de komende jaren bepaald. Daarin staan de pijlers taal en techniek centraal. Hierover zijn afspraken gemaakt en activiteiten uitgevoerd in het kader van de doorgaande leerlijn. Er wordt een rijke leeromgeving voor taal en techniek ingericht, waar kinderen spelenderwijs leren en zich ontwikkelen. In de basis van de taal scoort VVE en het onderwijs hoog in inspectierapporten met de aanpak VVE, Eerste Opvang Anderstaligen en andere activiteitengericht op taal. In 2016 is een pop-up versie van De Uitvindfabriek in de Faam ingericht. Er is gewerkt aan de “Ladekast voor Wetenschap en Techniek” en deskundigheidsbevordering van de techniek coördinatoren in primair onderwijs. Er zijn 603 leerkrachten bereikt en meer dan 150 scholen met onder meer een sneakpreview in de Faam. De Uitvindersfinale heeft plaatsgevonden waaraan door 480 leerlingen uit de regio is deelgenomen. De finale in de Faam heeft 150 leerlingen bereikt en is beoordeeld door een jury van stakeholders. In de pop up Uitvindfabriek zijn 400 leerlingen in de faam ontvangen. De Uitvindfabriek geeft een boost aan het technisch onderwijs door het stimuleren van leerlingen om bewust te kiezen voor een opleiding in de techniek waar de komende jaren grote tekorten worden verwacht door vergrijzing en onvoldoende afgestudeerden (in lijn met Techniek Pact). Er is samen wordt met het onderwijs en partners inhoud gegeven aan het thema creativiteit, cultuur en techniek. In onder meer de creatieve industrie is de behoefte aan 21ste-eeuwse vaardigheden zoals creativiteit, vermogen tot samenwerken, mediawijsheid en kritisch denken groot. Het Platform Onderwijs2032 signaleert ‘dat onderwijs de creativiteit en de nieuwsgierigheid van leerlingen moet prikkelen en toekomstige burgers moet helpen buiten bestaande kaders te leren denken en werken.’ Juist in cultuur- en techniekonderwijs worden deze vaardigheden geleerd. Daar zet Breda op in met de inrichting van creatieve leeromgevingen voor onderzoekend en ontdekkend leren in de Uitvindfabriek, Nieuwe Veste en binnen het onderwijs zelf. Datzelfde gebeurt in het hoger onderwijs. Zo is Imagineering is het thema waar veel van de creatieve expertise van ondernemers aan kan worden gelinkt. Dit is een logisch gevolg van de verschillende opleidingen bij Avans (inclusief Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost, AKV St. Joost), NHTV en het ROC West-Brabant. Beeld en verbeelding staan bij veel van de opleidingen centraal zoals Communications and Multimedia Design van Avans, bij Creative Media and Game Technologies van NHTV en bij Grafisch Ontwerp van AKV St. Joost. Kennis is de motor van innovatie en voedt de verbeelding. De topsectorenaanpak versnelt innovatief ondernemerschap, jaagt de verdienkracht aan en stimuleert creatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Cultuureducatie: bijna vijftig Bredase basisscholen volgen jaarlijks het programma van De Ontdekking. Dit betekent dat meer dan 650 groepen, ofwel meer dan 16.000 leerlingen en hun leerkrachten en begeleiders met een of meerdere aspecten van het culturele aanbod in aanraking komen. Bijna alle (gedeeltelijk) gesubsidieerde culturele instellingen participeren samen in De Ontdekking. De Culturele Ladekast biedt leerkrachten houvast bij het kiezen van programma's. De cultuuraanbieders hebben met de Culturele Ladekast een houvast voor de ontwikkeling van een cultuuraanbod dat naadloos aansluit op de vraag van de school. In het voortgezet onderwijs is het Bredase model voor Maatschappelijk Betrokken onderwijs uitgevoerd op 6 scholen. Er zijn twee nieuwe scholen aangesloten aan de ISB. In totaal hebben 200 leerlingen in Breda deelgenomen. Ook is Dé Vrijwilligersmarkt georganiseerd waaraan door 600 jongeren van 6 scholen (waarvan 2 nieuwe scholen) en 60 maatschappelijke organisaties is deelgenomen. In samenwerking met onder andere De Rooi Pannen, Popcorner, Breda Fietst, et cetera O. De denkkracht en innovatie van jeugd en jongeren zelf wordt gebruikt in het vormgeven van opgaves in de gemeente door een meerjaren samenwerking met Missing Chapter Foundation (MCF). In 2016 benaderde de MCF de gemeente om samen te kijken naar een samenwerking en een Raad van Kinderen in te stellen. Er is in lijn met de Voorjaarsnota besloten een samenwerking te starten over de schooljaren 2016/2017, 2017/2018 en 2018/2019. Breda is de eerste gemeente in Nederland waar de MCF mee gaat samenwerken. De uitkomsten en aanpak zijn daarmee ook interessant voor andere gemeenten. Het inzetten van een Raad van Kinderen draagt bij aan de structurele inzet van kinderen om mee te denken over maatschappelijke vraagstukken binnen de gemeente. Deze resultaten zijn inspiratie voor mogelijke toekomstige besluitvormingsprocessen, wat aansluit bij de ambitie Kindvriendelijke stad. Na een intensieve voorbereiding met Bestuurlijk Overleg Breda (BOB) en scholen start het traject voor het schooljaar 2016/2017 met de John F. Kennedy school (JFK school). Zij doen een onderzoek naar het voorgelegde dilemma met betrekking tot het thema Armoede. De Regeling Kostwinnersgezinnen Kinderopvang is bedoeld om ouders / verzorgers van peuters / kleuters die geen tegemoetkoming in de kosten kinderopvang van het rijk ontvangen, van gemeentewege tegemoet te komen. In 2016 zijn circa 200 peuters bereikt. Dat is ongeveer evenveel als in 2015. Per begin 2016 is de folder ‘Peuterkorting Breda 2016’ opgesteld om de regeling extra bekendheid te geven. De folder is huis-aan-huis verspreid en gepubliceerd op de gemeentelijke website. In 2016 is de ouderbijdrage verder omlaag gebracht zodat het voor ouders / verzorgers nog aantrekkelijker wordt hun kind naar de kinderopvang te laten gaan. De regeling maakt onderdeel uit van het Onderwijs Achterstanden Beleid (OAB) Gezien het feit dat het OAB onderhevig is aan verandering, bestaat de kans dat de regeling in de loop van 2017 komt te vervallen. De Studentenraad is in 2016 formeel opgericht en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel met een bestuur bestaande uit studenten. De Studenteraad ontvangt steun en raad vanuit de hogescholen in Breda. De Studentenraad heeft 2016 gebruikt om zich te organiseren en om verbindingen aan te gaan met de verschillende studie- en studentenverenigingen. Belangrijke opgave voor de Studentenraad is om te bepalen welke onderwerpen zij van belang vinden om te agenderen en op in te zetten zoals het belang van een gezamenlijke (Avans en NHTV) stadsbrede introductieperiode bij het begin van het studiejaar. De gemeente heeft gevraagd om voor 2017 aan te geven waar de Studentenraad voor staat en hen uitgenodigd voor inhoudelijk overleg. De onderwijsinstellingen en wethouder Onderwijs hechten aan het betrekken van mbo studenten bij de Studentenraad. De Studentenraad zal in 2017 deze punten verder ontwikkelen. Met de invoering van passend onderwijs in 2015 hebben alle scholen zorgplicht. Soms heeft een leerling meer zorg en begeleiding nodig dan gebruikelijk is voor een kind van een bepaalde leeftijd. Vaak gaat het om maatwerk en zijn standaardoplossingen niet voorhanden. Onderwijszorgarrangementen vragen bij uitstek om samenwerking en flexibiliteit van gemeenten, samenwerkingsverbanden passend onderwijs en jeugdhulporganisaties. Bundeling van middelen uit onderwijs en jeugdhulp zijn hier ook voor nodig. In 2017 wordt er extra geïnvesteerd in het informeren en arrangeren van verdere ontwikkelingen van onderwijs- en zorgarrangementen. De inzet van de gemeente is vooral gericht geweest op het stimuleren van de structurele samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven door middel van de clusters die de afgelopen jaren zijn opgebouwd op het gebied van Logistiek, Maintenance en Biobased Economy. Het bedrijfsleven neemt deel aan werkveld adviesraden waar de inhoud van het onderwijs (curricula) wordt besproken en waar de vraag beantwoord moet worden of het onderwijs nog goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven. Vaak zijn deze bedrijven al verbonden met het onderwijs door het begeleiden van stagiaires. Tegelijkertijd worden bedrijven steeds vaker gevraagd om praktijk lessen te verzorgen in het onderwijs. Op deze wijze wordt het onderwijs steeds meer praktijkgericht waarbij ook al met multidisciplinaire teams wordt gewerkt en de echte wereld wordt geïntegreerd in het onderwijs. Dit gebeurt zowel op mbo als op hbo niveau.

Thema	Onderwijs
Product 2:	Onderwijshuisvesting
Wat wilden we hiervoor doen
Building Breda (voortgezet onderwijs) voert projecten uit voor renovatie, up-to-date brandveiligheid en nieuwbouw(uitbreiding) van schoollocaties. BreedSaam (primair en speciaal onderwijs) voert projecten uit voor uitbreiding en nieuwbouw.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
De gemeente Breda heeft de zorg voor onderwijshuisvesting overgedragen aan de schoolbesturen. Building Breda heeft aantal projecten lopen voor renovatie, up-to-date brengen van de brandveiligheid en nieuwbouw(uitbreiding). Building Breda heeft de opdracht om tijdelijke huisvesting te vervangen door permanente huisvesting. Lopende projecten zijn: Markenhage : Op de huidige locatie van het Markenhage College (Emerweg), worden drie middelbare scholen, namelijk het Markenhage College, Michaël College en Orion Lyceum, samengevoegd. Het bestaande gebouw van Markenhage wordt volledig verbouwd en daarnaast vindt nieuwbouw plaats in de vorm van een theaterzaal/CV-cluster. Oplevering is voorzien in het 4e kwartaal 2016. Dit betekent dat het gebouw van het Michaëlcollege aan de Vijverstraat in Prinsenbeek beschikbaar komt voor een andere invulling. De nieuwbouw voor het Orion Lyceum aan de Emerweg betreft een uitbreiding. De huidige locatie blijft ook in gebruik. Mencia de Mendoza/Internationale School Breda: Dit betreft de renovatie van een bestaand complex en nieuwbouw van circa 5.000 m². Oplevering van de nieuwe school is voorzien 3e en 4e kwartaal 2017 afhankelijk van bezwaren. De verwachting is dat de komende jaren géén panden worden afgestoten naar de gemeente. Het ROC is wel op zoek naar een nieuwe invulling voor het Michaëlcollege. BreedSaam heeft een aantal projecten in gang gezet voor uitbreiding en nieuwbouw: Brede school Geeren-Zuid: nieuwbouw, oplevering april 2017; De Wisselaar/IKC Wishof: nieuwbouw, oplevering augustus 2017; Bavel: Nieuwbouw Spindel en Tourmalijn, oplevering zomer 2018.

Stimuleren economische ontwikkeling in Breda

Wat wilden we bereiken?

Werk is en blijft de belangrijkste sociale voorwaarde om mee te doen aan de Bredase samenleving.

Bedrijven en instellingen hebben goed gemotiveerd en opgeleid personeel nodig. Breda heeft een diverse economie en een kansrijke ligging.

Ter versterking van de economische structuur zijn goede externe betrekkingen met de regio, de provincie, het Rijk en ook de Europese Unie belangrijk. De aantrekkingskracht van Breda op nieuwe vestigers stijgt merkbaar nu de economie zich herstelt. Bredase ondernemers zijn belangrijk voor een goede arbeidsmarkt en een vitale binnenstad.

We werken in 'Breda Next' aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van onze binnenstad. We benutten de digitale kansen (smart -city-data).

We zien de potentie in ‘Breda International DJ Capital of the World’, topsport evenementen en bourgondisch Breda.

Wat wilden we hiervoor doen?

Top Dienstverlening aan ondernemers en stimuleren van werkgelegenheid en economische ontwikkelingen.

Actualiseren van de Visie Binnenstad.

Nieuwe samenwerking met partijen op het gebied van concurrentiekracht, arbeidsmarkt en vestigingsklimaat.

We gaan de uitdaging aan om de creatieve sector met de andere topsectoren te verbinden.

Leegstand tegengaan van kantoren, winkels en zorgvastgoed met inventieve oplossingen. Tijdelijk gebruik gaan we benutten en stimuleren. We geven ruimte aan proeftuinen, initiatieven en experimenten.

Gebiedsprofielen van Breda Next en centrum-management inrichten, oprichten van een ondernemersfonds, toerisme en stadspromotie stimuleren.

We werken aan de doorgroei van kleine Bredase bedrijven door het stimuleren van kennis en bouwen van netwerken.

Via Breda speelt de komende jaren een belangrijke rol bij het elkaar ontmoeten en de economische ontwikkeling van de regio. We verbinden Via Breda met de binnenstad.

We nemen barrières om vanuit huis te werken voor kleine ondernemers en ZZP'ers weg.

Evenementen stimuleren en mogelijk maken en zo samen met partners Breda promotioneel, economisch, cultureel en toeristisch op de kaart zetten.

We regisseren gebiedsontwikkelingen en daaraan verbonden economische ontwikkelingen. Zo bereiken we onze ruimtelijke, maatschappelijke en economische doelen.

Gericht onderhouden en uitbouwen van de externe betrekkingen met de regio, de provincie, het Rijk en de Europese Unie om inhoudelijke agenda’s te verbinden, wet- en regelgeving te beïnvloeden en financiële samenwerking aan te gaan.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Economische stimulering:

Voor het stimuleren van werkgelegenheid en economische ontwikkelingen is de Economische Agenda Breda opgesteld. Deze wordt in 2017 verder uitgewerkt. Ook in 2016 heeft de Gemeente Breda via de programma’s Business Coach Breda, Breda Start en ZZP West-Brabant honderden mensen begeleid naar het starten van een eigen bedrijf. Dit leverde meer dan 2000 banen op. Naast de start heeft doorgroei het afgelopen jaar meer aandacht gekregen met de Pilot Groei-ondernemers Challenge en via een samenwerking met Starterslift.

City of imagineers heeft verschillende bijeenkomsten georganiseerd om verbindingen te leggen tussen de creatieve sector en Health en Logistiek en ze zijn ook aangesloten op netwerken en actieplannen in deze sectoren. Kadans Vastgoed heeft het thema 3d printing, onderdeel van de topsector HTSM, verbonden aan de creatieve sector. Met AVANS (biobased) en Renishaw (metaal) wordt gewerkt aan de vestiging van een specifiek gebouw voor deze sector.

Binnenstad:

In 2016 is gewerkt aan de totstandkoming van het Verhaal van Breda, een nieuwe economische agenda en een nieuw evenementenbeleid voor Breda. Daarnaast zijn er een aantal grote en ook nieuwe evenementen georganiseerd. Met als afsluiting de hosting van Serious Request 2016 en het nieuwe eindejaarsevenement Winterland Breda. De actualisatie Binnenstad zal in 2017 onderdeel gaan uitmaken van de nieuw geformuleerde Opgave Binnenstad. Er is samen met alle belanghebbende partijen een ‘Plan van aanpak’ gemaakt per gebied voor de korte-, de middellange-en de lange termijn. Er is een Ondernemersfonds opgericht voor de Binnenstad. Toerisme en stadspromotie zijn via tal van acties gestimuleerd, belangrijkste zijn het toewerken naar een nieuwe citymarketing organisatie, verlichtingsplan Grote Kerk en Willemstraat, aanleg van steigers in de singels, realisatie van camperplaatsen.

Ruimtelijk-economisch:

Het voorkomen en terugdringen van leegstand levert een essentiële bijdrage aan het tot stand brengen van een beter werkende vastgoedmarkt en een leefbare, duurzame en toekomstbestendige stad. Ook het terugdringen van de (bestemmings) plancapaciteit en het opbouwen van een duurzame vastgoedportfolio’s, draagt hier aan bij. In 2016 is samen met de eigenaren in het gebied de visie op de ontwikkeling van de Gasthuisvelden opgesteld. Met de eigenaar van het terrein van de voormalige suikerfabriek is een verkenning opgestart over de mogelijke herontwikkeling van het gebied. Voor het Havenkwartier wordt ook een visie opgesteld. De gebiedsontwikkelingen worden uitgebreid toegelicht onder het thema Grote Projecten. Via Business Coach Breda worden startende bedrijven gekoppeld aan leegstaand vastgoed in de binnenstad en aanloopstraten.

Samenwerking:

In de aanloop naar de Economische Agenda Breda en het Verhaal van Breda zijn er diverse sessies geweest met bedrijven en stakeholders. Daarnaast is verder geïnvesteerd in City of Imagineers en is er met ondernemers op bedrijventerreinen gewerkt aan een samenwerkingsconvenant. Op het gebied van arbeidsmarkt is de reguliere samenwerking met de uitzendbranche afgelopen periode fors versterkt.

Daarnaast heeft het college de lobbyagenda opnieuw gewaardeerd. Inmiddels heeft dit geleid tot het vastleggen van een tiental ‘lobbyfiches’. De oriëntatie van Breda is nog meer naar buiten verlegd. De regionale samenwerking in de RWB heeft daarbij een ontwikkeling gekend in een focus op de ruimtelijk economische agenda.

Wat was de uitdaging?

Binnenstadsmonitor
(Uitvoeren van de Binnenstadsmonitor)
Nulmeting van de Binnenstadsmonitor in 2016.
Status van de indicator	Gereed
Er is een nulmeting van de monitor gehouden in 2015. In kader van opgave binnenstad is in 2016 de inventarisatie van welke gegevens gemonitord gaan worden, gestart. Dit geldt zowel voor de vraag als aan de aanbodkant.
Economische barometer Breda
(Uitvoeren van de economische barometer Breda)
Uitvoeren van de economische barometer Breda in 2016.
Status van de indicator	Gereed
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Economische barometer Breda			5,9
De economische barometer is uitgevoerd en is in februari gepresenteerd. De barometerstand stond in 2016 op een 5,9.
Dienstverlening aan ondernemers
(Beleving c.q. waardering door ondernemers van de dienstverlening van de gemeente)
Meting van de waardering c.q. beleving (rapportcijfer).
Status van de indicator	Gereed
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Dienstverlening aan ondernemers			6,1
Het algemene rapportcijfer voor de dienstverlening van de gemeente aan ondernemers in de gemeente is een 6,1 (Bron: Peiling Ondernemingsklimaat).
Uitkeringsgerechtigden
(Aantal gemeentelijke uitkeringsgerechtigden)
De maandelijkse monitor aantal gemeentelijke uitkeringsgerechtigden. Uitvoeren van de rijksbezuinigingen met in acht name van de inhoudelijke doelstellingen.
Status van de indicator	Aandachtspunt
	Realisatie 2015	Begroting 2016	Realisatie 2016
Uitkeringsgerechtigden			4.945
In 2016 is, ondanks de nog bescheiden groei in werkgelegenheid, het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering gestegen van 4.700 naar 4.945. Dit is een stijging met 5,3%. De Rijks bezuinigingen zijn in 2016 gerealiseerd met in acht van de gemeentelijke (inhoudelijke) doelstellingen.
Bedrijventerreinen
(Toereikend aanbod van bedrijventerreinen)
Kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod van bedrijventerreinen conform de regionale afspraken die hierover worden gemaakt.
Status van de indicator	Aandachtspunt
Het “position paper” (regionale prognose bedrijventerreinen) heeft in 2016 nog niet geleid tot nieuwe afspraken voor bedrijventerreinen in West-Brabant. Daar de markt voor bedrijventerreinen duidelijk aantrekt, is het gewenst de regionale afspraken op afzienbare termijn vast te leggen. De uitgifte van circa 5 hectare bedrijventerreinen in 2016 laat weer een lichte stijging zien ten opzichte van voorgaande jaren. Dit is mede ingegeven door het succes van het nieuwe bedrijventerrein Rithmeesterpark. Mede gezien de gunstige economische omstandigheden en de lange doorlooptijd om een bedrijvenlocatie tot ontwikkeling te brengen, is in het Meerjarenperspectief Programmering en Grondbeleid (MPG) 2016 het advies opgenomen om te onderzoeken of de planvorming voor Rithmeesterpark fase 2 (’t Hout) dient te worden opgestart.
Herstructurering
(Herstructurering van bestaande bedrijventerreinen)
Faciliteren en stimuleren van herstructurering van bestaande bedrijventerrein omdat een deel van de vraag op bestaande bedrijventerrein moet worden gehuisvest.
Status van de indicator	Gereed
In 2016 is de herstructurering van bestaande bedrijventerreinen verder gefaciliteerd en gestimuleerd omdat een groot deel van de vraag op de bestaande bedrijventerreinen moet worden gehuisvest. Het gemeentelijke grondbezit van bedrijventerreinen is afgenomen vanwege de toenemende vraag vanuit het bedrijfsleven. Een groot deel van de te heruitgeven gronden zijn in handen van private partijen. De gemeente gaat van een grond gestuurde aanpak naar een meer vraaggerichte aanpak.
Leegstand
(Terugdringen leegstand bedrijfsvastgoed)
Terugdringen van de leegstand in bedrijfsvastgoed, waaronder kantoren, winkels, bedrijven en agrarisch vastgoed.
Status van de indicator	Op schema
In 2016 is circa 35.000 m2 kantoren omgezet naar andere functies. Hierin zijn onder meer de herontwikkeling van de Gasthuyspoort, de transformatie van kantoren naar studentenhuisvesting aan de Tramsingel en de transformatie van een kantoorpand naar onderwijsdoeleinden voor Avans aan de Claudius Prinsenlaan in opgenomen.

Achterliggende documenten

Maand / Jaar	Kaderstellend / Rapporterend / Evaluerend	Document

Gerelateerde producten

Risico's

Voor de stand van zaken ten aanzien van de risico’s van grondexploitaties voor de bedrijventerreinen, wordt verwezen naar de paragraaf Grondbeleid. Verder waren er voor 2016 geen risico’s onderkend voor dit thema.

Thema	Stimuleren economische ontwikkeling in Breda
Product 1:	Grondexploitatie voor bedrijventerreinen
Wat wilden we hiervoor doen
Uitvoeren van de gemeentelijke grondexploitaties met betrekking tot het realiseren van bedrijventerrein, zoals Rithmeesterpark en Heilaar-Noord. In 2016 zijn alle projecten zover gevorderd dat gronden uitgegeven kunnen worden en bedrijven zich kunnen vestigen. De BrIM wordt ingezet op acquisitie van nieuwe bedrijven.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
De opleving in de markt van bedrijventerreinen is in Breda goed merkbaar. Het Rithmeesterpark is op het juiste moment beschikbaar gekomen in de markt. Er is grote interesse van bedrijven om zich in Breda te vestigen. Over deze positieve ontwikkeling op de markt (en op het resultaat grondbedrijf) voor bedrijventerreinen en andere economische sectoren wordt in het Meerjarenperspectief Programmering en Grondbeleid (MPG) inzicht gegeven. Voor de activiteiten van de BrIM wordt verwezen naar product 2 Economische Zaken.

Thema	Stimuleren economische ontwikkeling in Breda
Product 2:	Economische zaken
Wat wilden we hiervoor doen
Top Dienstverlening aan ondernemers in onze stad, dorpen en wijken. Actualiseren van de Visie Binnenstad. Werkgelegenheid stimuleren in met name maintenance, logistiek, biobased economy, creatieve industrie, leisure en zorg. Vernieuwing en economische ontwikkelingen in kansrijke sectoren. Verdere samenwerking op concurrentiekracht, arbeidsmarkt en vestigingsklimaat (onder andere regionaal platform Arbeidsmarkt West-Brabant (rpA), Brabantse Ontwikkel Maatschappij (BOM), Regionale Ontwikkelingsmaatschappij voor West-brabant (REWIN) en Strategic Board Delta Region). Sociaal economische samenwerkingsafspraken uitvoeren met gemeenten uit de regio. Verbindingen leggen en ruimte maken voor onderwijs en bedrijfsleven. Verbinding leggen met ondernemers bij uitvoeren van de Participatiewet. Stimuleren en mogelijk maken van start-ups. Tegengaan van leegstand van kantoren, winkels en zorgvastgoed (inventieve oplossingen). Benutten en stimuleren van de juridische mogelijkheden om vormen van tijdelijk gebruik toe te kunnen staan. Verbinding leggen met het proces van Breda Next en uitwerking van de visie binnenstad om leegstand tegen te gaan. Meedoen in de proeftuin compacte en vitale winkelgebieden (project van het Ministerie van Economische Zaken). (Vrijwillige) stedelijke ruilverkaveling (bijdrage aan het compacter maken van binnensteden). Ruimte voor nieuwe initiatieven en experimenten (onder andere Stadslabs). De gebiedsprofielen van Breda Next uitwerken en centrum-management inrichten. Bestedingsplan Binnenstad uitvoeren. Ondernemersfonds Breda opzetten en inrichten. Breda wordt ‘smart data city’ (digitale binnenstadsontwikkeling). Samen met de VVV, Stichting Toeristisch fonds, ondernemers en de NHTV het toerisme en de promotie van Breda stimuleren. Citymarketing breed opzetten en inrichten, samen met partners in de binnenstad.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
Economische stimulering: Ondernemers zijn betrokken bij het verbeteren van de dienstverlening door middel van een Peiling Ondernemersklimaat, de nieuwe website en de procedures voor vestiging. Starters werden in 2016 via diverse programma’s ondersteund: naast het basisprogramma Business Coach Breda en de huisvesting in Incubator Breda waren er speciale trajecten voor uitkeringsgerechtigden, statushouders, innovatieve -en gaming-startups. Voor de kansrijke sectoren zijn diverse samenwerkingen opgezet, meestal in triple helix verband (met onderwijs/kennisinstellingen en bedrijfsleven), onder meer NHTV, Avans en ROC, en de kennisinstituten zoals World Class Maintenance, Dinalog, KDC (kennis distributie centrum) Logistiek, City of Imagineers, Expertisecuntrum BBE en BAC (biopolymeren applicatie centrum). De innovatiekracht vanuit het onderwijs door kennisdisseminatie draagt bij aan de innovatiegraad van het bedrijfsleven en daarmee de concurrentiepositie. Daarnaast is het doel om juist gekwalificeerde studenten te laten instromen op de arbeidsmarkt. Verder worden diverse projecten voor Business Development in de regionale topsectoren Logistiek, Maintenance en Biobased zoals afgesproken grotendeels uitgevoerd door REWIN. Daarnaast is door REWIN en de Gemeente Breda een gezamenlijk project opgezet “Kansrijk MKB”. Een actief promotie- en acquisitiebeleid (NV BrIM) heeft ertoe geleid dat we in 2016 een aantal spraakmakende bedrijven hebben weten te overtuigen om zich in Breda te vestigen. Onderdeel van deze aanpak is uiteraard intensieve samenwerking met partijen als BOM en REWIN. Voorbeelden van nieuwvestigers zijn onder meer Vroon, Janssen-Cilag, Galderma, DHL Express, QNP, Zuyderleven, Kapimex en Carl Zeiss. Binnenstad: De actualisatie van de Visie Binnenstad zal in 2017 onderdeel gaan uitmaken van de nieuw geformuleerde Opgave Binnenstad. In 2016 is via de landelijke Retaildeal verder samengewerkt met partijen aan een gezonde toekomst voor de binnenstad en voor de lokale en regionale detailhandelsstructuur. Onderdeel daarvan was het op regionaal niveau in beeld brengen van alle plancapaciteit, inventariseren van kansrijke en kansarme gebieden en het opstellen van een regionale uitvoeringsagenda. Dit op basis van de eerder vastgestelde regionale detailhandelsstructuurvisie voor West-Brabant. Met partijen is verder gewerkt aan het draagvlak voor het Ondernemersfonds in de binnenstad. De gebiedsprofielen en het ‘Plan van aanpak’ vormden daarbij de basis. Op 1 januari 2016 is het Ondernemersfonds voor de binnenstad van Breda van start gegaan waarmee alle ondernemers in de binnenstad via reclamebelasting € 330.000,- opbrengen. Deze middelen worden door het Ondernemersfonds ingezet om het economisch functioneren van de binnenstad te verbeteren. Dit fonds wordt ook betrokken bij de aanpak van leegstand, bijvoorbeeld door het onderzoeken van (vrijwillige) stedelijke ruilverkaveling. In de Willemstraat en Valkenberg is de ondergrondse infrastructuur door de aanleg van elektriciteits- en glasvezelnetwerken volledig voorbereid op toekomstige Smart City projecten. Via de living labs smart city worden 15 projecten uitgevoerd. Momenteel zijn er drie uitgevoerd, wifi in de binnenstad, slimme verlichting en passantentelling/crowdmanagement. Het living lab Willemstraat is voorzien van hoogwaardige infrastructuur en het bedrijfsleven wordt uitgenodigd te experimenteren met innovatieve toepassingen op het gebied van beheer, evenementen en retail. Om het toeristisch bezoek te verhogen is met name promotie gemaakt voor grote Bredase evenementen; bestaande, maar ook nieuwe zoals Winterland. Ook is er aantal publicaties over toeristisch Breda tot stand gekomen en is een passantensteiger aangelegd. Daarnaast is ook geïnvesteerd in de aankleding van de binnenstad tijdens Serious Request en Winterland. Samen met partners in de gemeente is een plan ontwikkeld voor de citymarketingorganisatie. Op basis van dit plan wordt de nieuwe citymarketingorganisatie in 2017 gerealiseerd. In deze nieuwe organisatie worden de VVV taken ondergebracht. Ruimtelijk-economisch: In 2016 is circa 35.000 m2 kantoren omgezet naar andere functies. Hierin zijn onder meer de herontwikkeling van Gasthuyspoort, de transformatie van kantoren naar studentenhuisvesting aan de Tramsingel en de transformatie van een kantoorpand naar onderwijsdoeleinden voor Avans aan de Claudius Prinsenlaan in opgenomen. Via Business Coach Breda worden startende bedrijven gekoppeld aan leegstaand vastgoed in de binnenstad en aanloopstraten. Zie hetgeen is opgenomen onder de indicator Leegstand. Samenwerking: Er zijn in flinke stappen gezet in de doorontwikkeling van de regionale samenwerking. Met BOM en REWIN zijn de nieuwe samenwerkingsafspraken gemaakt. De governance structuur in de regio West-Brabant is onder de loep genomen met een herijking van de taken en het onderling functioneren van Strategic Board, RWB en REWIN. Er komt meer focus komt te liggen op ruimtelijke en economische thema's. Qua beleid is er afstemming geweest over diverse thema's zoals werklocaties, breedband, vrije tijd en arbeidsmarkt. Voor economische stimulering heeft REWIN een belangrijk aandeel in de uitvoering gehad (acquisitie, business development en kansrijke sectoren). Op het gebied van arbeidsmarkt geven we samen met de partners in de regio invulling aan het regionale Uitvoeringsprogramma “West Brabant werkt aan morgen 2016-2020” onder verantwoordelijkheid van het regionaal platform Arbeidsmarkt West-Brabant. In het Werkgeversservicepunt Breda trekken het UWV, de Sociale Werkvoorziening en de werkgeversadviseurs van de gemeente samen op richting werkgevers. Enkele projecten gericht op een flexibele arbeidsmarkt zijn: Flexicurity, Sociale innovatie, Grensoverschrijdend werken en kennispact. Voor wat betreft aansluiting op de vraag van het bedrijfsleven hebben we projecten zoals: beroepennavigatie , Stage- en leerbanenoffensief, projecten voor extra (zij)instroom in kansrijke sectoren, zorgpact en Centrum voor mobiliteit en logistiek. Voor de inzet op een inclusieve arbeidsmarkt hebben we o.a. projecten voor jongeren, ouderen, realiseren van de baanafspraken en social return. Er zijn diverse innovatieve projecten en trajecten in de re-integratieproeftuin uitgevoerd en er heeft doorontwikkeling van coöperatief ondernemerschap (de vrije uitloop / ons coöperatief) plaatsgevonden.

Thema	Stimuleren economische ontwikkeling in Breda
Product 3:	ESC Europese betrekkingen/ subsidies en citymarketing
Wat wilden we hiervoor doen
Het budget wordt op basis van de Bredase agenda voor public affairs en lobby gericht ingezet voor versterking van de positie van Breda in relatie tot (de agenda’s van) de regio, de Provincie, Rijk en Europese Unie. Versterking van onze public affairs en lobbykracht dient te leiden tot een beter inzicht in elkaars agenda's, tot het gericht onderhouden en uitbouwen van de ambtelijk, bestuurlijke en politieke netwerken en tot betere benutting van (co)financiering door de EU, het Rijk en de provincie. Dit is noodzakelijk voor gerichte beleidsbeïnvloeding, reputatiemanagement en financiële samenwerking om de inhoudelijke ambities en belangen van Breda goed te kunnen behartigen. Het budget wordt tevens ingezet voor ondersteuning van verwerving van provinciale, nationale en Europese inkomende subsidies, die worden benut als (co)financiering om Bredase beleidsambities te realiseren. De doelen die we in 2016 gaan realiseren zijn public affairs versterken en het binnenhalen van subsidies om beleidsambities te behalen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
Om de Bredase beleidsambities te realiseren en haar public affairs te realiseren zijn in 2016 tal van activiteiten uitgevoerd c.q. opgestart. Deze zijn opgenomen onder de indicatoren “Public affairs” en “Subsidies”.

Thema	Stimuleren economische ontwikkeling in Breda
Product 4:	Evenementen
Wat wilden we hiervoor doen
Ruimte maken voor de organisatoren van evenementen. Verder op de kaart zetten van Breda met aansprekende evenementen, zoals Serious Request 2016. Breda promotioneel, economisch, cultureel en toeristisch op de kaart zetten, samen met de Bavelse Berg en andere partners. Een programmering maken voor evenementen waarbij de lasten en baten voor de binnenstad worden meegewogen in het bepalen van de locatie. Herzien van het kader en het stelsel van leges en precario voor de (grote) evenementen.
Wat hebben we ervoor gedaan
Mate van realisatie		Gerealiseerd
Toelichting
Wat evenementen betreft was 2016 een dynamisch jaar, waarin Breda promotioneel, economisch, cultureel en toeristisch goed op de kaart is gezet. Het aantal evenementen dat zich in onze gemeente vestigt groeit nog steeds, waaronder enkele interessante nieuwkomers. Dit zorgt enerzijds voor een levendig klimaat en vraagt anderzijds om aandacht voor de balans tussen leefbaarheid en vermaak. Uitdaging hierbij is een programmering waarbij de lasten en baten voor de binnenstad worden meegewogen, bijvoorbeeld bij het bepalen van de locatie. Daarom zal locatiebeleid een belangrijk onderdeel gaan uitmaken van het evenementenbeleid. Op dit gebied is in 2016 wat geëxperimenteerd. Zo vond een meerdaags dancefeest plaats aan de Lage Aard, kon Ginneken voor het eerst genieten van een eigen Nederlandstalig poppodium, kwam Redbull met een nieuw parcoursevenement voor wielrenners naar Breda en vond het eerste wijkgerichte foodtruck evenement in het Van Sonsbeeckpark plaats. In voorbereiding op het evenementenbeleid is uitgebreid gesproken met organisatoren, omwonenden en andere belanghebbenden. Op 5 mei is een langgekoesterde ambitie verwezenlijkt met de opening van het buitenterrein van Breepark, de nieuwe evenementenlocatie van Breda. De eerste buitenevenementen hebben er plaatsgevonden en aan de evenementenhal, De Bree, die tevens zal voorzien in diverse horeca en overige leisure, werd druk gebouwd. Ook is er een start gemaakt met een hopelijk structurele winterprogrammering. Aanleiding is de verwelkoming van het Glazen Huis van 3FM, dat in het kader van Serious Request voor de tweede keer in Breda landde. Het Glazen Huis stond op de Grote Markt en trok veel bezoekers naar de stad. Dit heeft er, in combinatie met de uitgebreide aandacht in de (landelijke) media, voor gezorgd dat het evenement promotioneel van grote waarde is geweest voor de gemeente. Breda kwam bovendien op haar mooist in beeld omdat enkele Bredase ondernemers de gelegenheid aangrepen om een nieuw, grootschalig winterfestival te lanceren: Winterland. Het evenement zorgde voor een winterse aankleding en belichting van de binnenstad, compleet met ijsbaan, familiekermis en kerstmarkt en heeft de ambitie uitgesproken jaarlijks te willen terugkeren. Hiermee komt wellicht een langgekoesterde wens in vervulling van Bredase ondernemers en inwoners: een jaarlijks winterevenement met een brede programmering dat niet alleen levendigheid en sfeer in de gemeente brengt, maar ook de lokale economie een boost geeft, goed is voor de stadspromotie en een waardevolle aanvulling is op het evenementenaanbod, dat zich tot op heden bijna uitsluitend op het zomerseizoen richtte.

De kosten van dit programma

(bedragen x € 1.000)

Thema	Primitieve begroting 2016	Begroting 2016 na wijziging	Rekening 2016	Saldo 2016
Lasten
Dynamische stad	23.469	25.652	24.932	721
Grote projecten in de stad	4.223	8.830	3.474	5.355
Onderwijs	32.536	36.249	34.377	1.872
Stimuleren economische ontwikkeling in Breda	10.255	13.153	16.601	-3.448
Totaal lasten	70.483	83.884	79.384	4.500
Baten
Dynamische stad	426	426	685	259
Grote projecten in de stad	2.590	14.177	12.742	-1.435
Onderwijs	8.029	9.723	8.594	-1.129
Stimuleren economische ontwikkeling in Breda	5.455	5.755	13.793	8.038
Totaal baten	16.500	30.081	35.813	5.733
Mutaties in reserves
Stortingen	56	56	0	56
Onttrekkingen	1.737	1.759	698	-1.060
Totaal reserves	-1.680	-1.702	-698	-1.004
Totaal ten laste van de algemene middelen	52.302	52.101	42.873	9.229

Toelichting exploitatie / mutaties (op hoofdlijnen)

Programma 2 Ondernemend Breda
Het resultaat van het programma bedraagt € 9,2 miljoen positief. Hieronder zal per thema een toelichting worden gegeven.

2.1 Stimuleren economische ontwikkeling in Breda
Het resultaat op dit thema is € 4,1 miljoen positief en is als volgt opgebouwd:
Economische zaken
Het resultaat op Economische zaken is € 0,9 miljoen negatief en wordt verklaard door:
- In het kader van Serious Request / Winterland Breda is er door diverse redenen, zoals het garanderen van de veiligheid, voor € 0,22 miljoen meer aan kosten gemaakt dan de begrote € 0,3 miljoen.
- Er is bij het coalitieakkoord een aanvullende taakstelling van € 0,2 miljoen opgelegd op de toeristenbelasting. Deze taakstelling is niet gerealiseerd.
- Daarnaast is er voor ongeveer € 0,25 miljoen meer ambtelijke ureninzet geweest dan begroot.

Grondexploitatie ten behoeve van bedrijfsterreinen
Het resultaat is € 5 miljoen positief en wordt verklaard door:

Liquidaties van grondexploitaties voor een bedrag ad € 1,0 mio, te weten Adriaan Klaassen bedrijven (€ 0,4 mio), Chaamsebaan fase 2 (€ 0,6 mio),
Een winstname inzake de Douaneterrein (€ 0,6 miljoen)
Vrijval voorziening negatieve planresultaten ad € 3,8 miljoen. Door gewijzigde BBV notitie grondexploitaties wordt vanaf 2016 een lager rentepercentage aan de grondexploitaties doorberekend dan de interne rekenrente. Hierdoor kan de voorziening negatieve planresultaten verlaagd worden. Daarnaast wordt de vrijval met name veroorzaakt door lagere benodigde kosten bouw- en woonrijp maken in de grondexploitatie Rithmeesterpark.
Door vertraging van de werkzaamheden is er € 430.000 minder uit de investeringsreserve onttrokken.

2.2 Grote projecten in de stad
Het resultaat op dit thema is € 3,3 miljoen positief en wordt verklaard door Via Breda:
-   Voordeel grondexploitatie Stationskwartier van € 2,3 miljoen i.v.m. vrijval negatief planresultaat.
-    Voordeel van € 0,9 miljoen als gevolg van lagere investeringen infrastructuur 2016 door een wijziging in de financiële regelgeving, ofwel de BBV.
-   Diverse exploitatiebudgetten, waaronder het budget programmamanagement en geluidsschermen, van in totaal ruim € 0,1 miljoen.

2.3 Dynamische Stad
Het resultaat op dit thema is € 0,98 miljoen positief en is als volgt opgebouwd:
Cultureel Erfgoed
Het resultaat is € 0,36 miljoen negatief en wordt veroorzaakt door:

Overschrijding budget voor de organisatie van de open monumentendag van € 0,09 miljoen.
Overschrijding van het beheer van € 0,18 miljoen, veroorzaakt door de aangetroffen verontreiniging en de kosten en interne uren voor verwijdering van deze verontreiniging en eenmalige kosten voor verkrijging certificering in de archeologie als uitvloeisel van de invoering van de nieuwe erfgoedwet per 1-7-2016.
Onderschrijding op de opbrengsten archeologisch veldwerk van € 0,1 miljoen in verband met het doorlopen/vertragen van de werkzaamheden.

Cultuur

Het resultaat is € 0,26 miljoen positief. De bedrag is, conform raadsbesluit in juli 2016, bestemd voor de uitvoering van het traject CultuurBreda. De middelen zijn gekoppeld aan de ontwikkeling van excellente plannen en planvorming in het kader van de drie richtinggevende thema's van CultuurBreda: te weten Briljantjes (internationale en nationale topkwaliteit), Makersklimaat (versterken productieklimaat Breda) en verbindingen (cultuur in relatie tot andere sectoren). Voor deze regeling zijn in oktober 2016 nadere regels opgesteld en gepubliceerd voor het jaar 2017, die tevens met terugwerkende kracht van toepassing waren op het jaar 2016. Aangezien de besluitvorming laat in het jaar heeft plaatsgevonden en nieuwe regelgeving vereiste, die in het laatste kwartaal is gepubliceerd, zijn er geen aanvragen gedaan voor activiteiten in het jaar 2016. Wel zijn er aanvragen ingediend voor activiteiten in het jaar 2017. Om deze in behandeling te kunnen nemen en het traject in 2017 te kunnen voorzetten, wordt bij de resultaatbestemming voorgesteld deze middelen over te hevelen naar 2017 .

Musea
Per saldo sluit het Breda’s Museum het boekjaar 2016 af met een resultaat van nihil, waarbij zij enerzijds hogere uitgaven heeft dan begroot, alsook hogere opbrengsten. Met tentoonstellingen als Dat is ook een Portret; van ego tot emo, de deelname aan Breda Photo, de fototentoonstelling Mensbeeld en de tentoonstelling Museum aan de Parade; inpakken en … heeft Breda’s Museum een aantrekkelijk publieksprogramma weten te realiseren. Ook zijn bij de tentoonstellingsprogramma’s randprogrammeringen georganiseerd, waaronder rondleidingen door het depot, lezingen, workshops en een mini-conferentie. Daarnaast zijn de inkomsten uit entreegelden € 75.000 hoger dan begroot, omdat er meer bezoekers zijn getrokken dan gedacht. Ook zijn de nodige voorbereidingen getroffen op het gebied van collectiebeheer voor de samenvoeging van Breda’s Museum met MOTI wat heeft geleid tot € 80.000 aan extra kosten.

Samenvoeging MOTI/Breda’s Museum
Het resultaat is € 1,08 miljoen positief. De kosten die in 2016 zijn gemaakt, hebben met name betrekking op voorbereidende kosten in het kader van de samenvoeging van beide musea, zoals onder andere programmaontwikkeling 2017, externe inhuur transitiemanagement, onderzoek collectiewaardering en voorbereidende werkzaamheden op het gebied van de verbouwing van het pand aan de Boschstraat en marketing voor het nieuwe Stedelijk Museum Breda.
Voor het restant 2016 zal bij de resultaatbestemming worden voorgesteld het over te hevelen naar 2017. Dit bedrag dient onder andere als dekking voor:
-   De verbouwing van het pand van MOTI aan de Boschstraat;
-   Marketingkosten, waaronder campagne en opening nieuw museum, het ontwikkelen van een website en communicatiestrategie, signing;
-   Ontwikkeling drukwerk en afboeking activa Breda’s Museum.

2.4 Onderwijs
Het resultaat op thema is € 0,74 miljoen positief en als volgt opgebouwd:
Onderwijsbeleid
Het resultaat is € 0,76 miljoen positief en wordt veroorzaakt doordat er o.a. minder gebruik is gemaakt van de kostwinnersregeling en de Bredapas onderdeel peutertuinen. Hierdoor resteert er respectievelijk € 0,23 miljoen en € 0,1 miljoen. Daarnaast was er € 0,24 miljoen minder benodigd voor jeugdgezondheidszorg en het contactmoment adolescenten en was het budget van € 0,1 miljoen voor Logistics Connection (voorheen Graduate School Logistiek) niet nodig in 2016, maar pas in 2017. Voor € 0,186 mln van het restant jeugdgezondheidszorg en het restant Logistics Connection (€ 0,1 mln) zal bij de resultaatbestemming worden voorgesteld het over te hevelen naar 2017. Het restant jeugdgezondheidszorg voor ziekenhuis CJG’er, coördinator kwetsbare zwangeren en voorzorg/prezorg en het restant Logistics Connection voor het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek voor een wo-masteropleiding Logistiek in Breda. De resultaten van het onderzoek worden verwacht rond de zomer 2017.

Tot slot wordt er voorgesteld om € 0,3 mln naar 2017 over te hevelen voor een bijdrage aan de Internationale School Breda (ISB). De ISB is de afgelopen flink gegroeid in leerling aantallen en heeft daarmee een plek in Breda en regio verworven voor internationaal onderwijs voor kinderen van internationale kenniswerkers die werkzaam zijn bij bedrijven in Breda en regio. ISB is nog gevestigd in een tijdelijke gebouw maar ontwikkelt op de huidige locatie aan de Mozartlaan een nieuw schoolgebouw.

Onderwijshuisvesting
Het resultaat is € 0,02 miljoen negatief. Dit heeft te maken met af te boeken kosten welke uit het verleden nog de balans stonden en niet te verhalen bleken.

Mutaties in reserves

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties	Stand op
	Reserves programma 2		1-1-2016		31-12-2016
Onderwijshuisvesting			2.020.820	-2.020.820	0
Reserve Toeristenbelasting			40.667	-40.667	0
Totaal			2.061.487	-2.061.487

Mutaties in voorzieningen

		(Bedragen x € 1.000)
			Stand op	Mutaties		Stand op
	Voorziening programma 2		1-1-2016			31-12-2016
Vrz ECO-Cultuur			8.459	-2.411		6.048
Totaal			8.459	-2.411	6.048

Investeringen

Omschrijving	Beschikbare investeringen 2016	Werkelijke uitgaven tm 2016	Vrijval 2016	Nog beschikbaar eind 2016	Wat is meer/-minder nodig voor ctc	Verwachte uitgaven 2017	Verwachte uitgaven 2018	Verwachte uitgaven 2019 ev
2. Ondernemen in Breda
Via Breda	24.493	11.343	-7	13.142	0	7.861	3.857	1.424
Economische zaken	4.110	1.583	-1.342	1.185	0	1.145	40	0
Grondexploitatie ten behoeve van bedrijfsterreinen	75	7	0	68	0	68	0	0
Totaal	28.678	12.933	-1.349	14.396	0	9.075	3.897	1.424

Via Breda:
Het krediet voor de investeringen Stationskwartier is beschikbaar voor de jaren 2016 tot en met 2019. Na 2016 is € 11 miljoen beschikbaar voor de komende jaren. Het krediet voor de OVTC heeft een doorloop naar 2017 voor € 1,8 miljoen. Met betrekking tot de OVTC zijn er onderdelen vanuit het pakket aan extra wensen nog af te ronden. De afronding van deze onderdelen vallen buiten de projectscope en/of looptijd van het project. In de eerste helft van 2017 kan de financiële eindbalans worden opgemaakt. Middels een raadsvoorstel zal dan worden gevraagd om het restant krediet in te zetten ter dekking voor die onderdelen. Ook het krediet voor de fietsenstalling loopt door naar 2017voor € 0,3 miljoen. Medio 2017 vindt de financiële afronding plaats.